Het Europees Hof in Luxemburg heeft besloten dat lidstaten geen tijdelijke uitzonderingen meer mogen maken voor verboden bestrijdingsmiddelen. Deze middelen, die zeer giftig zijn voor bijen, mogen nu nog gebruikt worden wanneer er sprake is van ‘noodsituaties’. Dit is het geval wanneer een productiegevaar zo groot is dat het niet met andere middelen kan worden opgelost. Door het besluit van het Hof wordt het een stuk moeilijker al verboden middelen ‘bij uitzondering’ te gebruiken.
Nicotine voor insecten
De bestrijdingsmiddelen in kwestie behoren tot de klasse van ‘neonicotinoïden’. Deze lijken, zoals de naam al zegt, chemisch gezien op nicotine. De middelen zijn de laatste jaren in opspraak geraakt omdat ze bijdragen aan de achteruitgang van de bijenpopulatie. Ze leiden er onder andere toe dat de beestjes hun geheugen en richtingsgevoel kwijtraken en zich minder makkelijk voortplanten.
Sinds 2013 bestaan er daarom beperkingen op het gebruik van neonicotinoïden op gewassen die veel bijen aantrekken. In 2018 volgde een totaalverbod. Maar er was nog wel ruimte voor tijdelijke uitzonderingen, zoals voor de neonicotinoïden.
Verbod nog strenger
Nu komt daar verandering in. De uitspraak komt na een zaak aangespannen bij de Belgische Raad van State door de organisaties Pesticide Action Network (PAN) en Nature & Progrès Belgium, samen met een imker. Hier werden zes uitzonderingen voor het gebruik van neonicotinoïden behandeld, afgegeven door de Belgische staat bij de productie van suikerbieten.
Het Hof zegt nu dat Europese Unie niet had voorzien dat deze uitzonderingen met regelmaat afgegeven zouden worden, en dat dit dus strenger in de wet moet komen te staan. Daarnaast benadrukt het Hof in haar uitspraak nogmaals de verplichting van lidstaten wanneer mogelijk voorrang te geven aan niet-chemische bestrijdingsmethoden.
Blije bijen
En dat is goed nieuws voor de bijen. Volgens PAN hebben de EU-lidstaten de afgelopen vier jaar bij elkaar meer dan 236 uitzonderingen afgegeven voor het gebruik van verboden bestrijdingsmiddelen. Neonicotinoïden zijn goed voor ongeveer de helft daarvan. De uitspraak van het Hof maakt dus een einde aan de helft van de door lidstaten afgegeven uitzonderingen.
Daarnaast stellen de organisaties dat neonicotionoïden steeds vaker ‘preventief’ is gebruikt. In plaats van gewasbespuiting, wordt er dan laagje bestrijdingsmiddel op de zaadjes aangebracht nog voordat deze wordt geplant. Dit is in de vanaf nu dus niet meer mogelijk.
