Een Europese waterstrategie moet bij de volgende Europese Commissie bovenaan de agenda staan. Dat vindt Robert van Asten, wethouder in Den Haag, maar ook lid van het Comité van de Regio’s, de spreekbuis van regio’s en steden in de Europese Unie. “Juist op het niveau van steden en regio’s is het belang van schoon water te zien”, zegt hij. Europese regio’s vrezen voor een tekort aan schoon water. Dat heeft zowel voor de industrie als voor mensen zelf grote gevolgen.

Blue Deal

Het Europees Economisch en Sociaal Comité, een adviesorgaan dat werkgevers- en werknemersorganisaties vertegenwoordigt, kwam eind 2023 met een voorstel. De Europese Commissie moest met een strategie komen die ervoor zorgt dat regels over water op Europees niveau beter op elkaar afgestemd worden. In eerste instantie zag de Commissie de plannen zitten, maar begin dit jaar trok de Commissie zich terug.

Het rommelde inmiddels bij de boeren, die al misnoegd waren door alle klimaatplannen van de Green Deal. Meer regels over watergebruik zouden ook hen raken en met de verkiezingen in zicht leek het de Commissie niet het juiste moment. Van Asten begrijpt dat, maar hoopt wel dat men met de Blue Deal, nu ‘waterstrategie’ genoemd omdat ‘Blue Deal’ te veel klinkt als de slecht ontvangen ‘Green Deal’, in ieder geval na de verkiezingen aan de slag gaat.

Watertekorten

Van Asten schetst een grimmig beeld. “Het water in de Maas loopt in de zomermaanden flink terug in volume”, legt Van Asten uit. En dat zorgt voor problemen. Uit Frankrijk, waar de Maas ontspringt, neemt het Maaswater al vervuiling mee en ook in Nederland mogen fabrieken afvalstoffen in de Maas dumpen. Normaliter maakt niemand zich daar zorgen over, maar door de steeds lagere waterstand loopt de vervuiling op. Meer afval op een kleinere hoeveelheid water is ten slotte meer vervuiling per kubieke meter. Ten eerste is dat slecht voor de biodiversiteit. Vissen hebben ook last van afvalstoffen. Maar ten tweede zorgt het ook voor problemen in de drinkwatervoorziening. 

Abonneer je nu op de nieuwsbrief Klimaat & Energie

De gemeente Den Haag slaat bijvoorbeeld water op in de duinen. Daar filtert het zand het water voor het naar een zuiveringsinstallatie gaat en uiteindelijk bij burgers uit de kraan loopt. Te vervuild water kan niet voldoende schoongemaakt worden. Dat is vanzelfsprekend. Maar de gemeente mag te vervuild water niet eens naar de plassen in de duinen halen. Dat is immers een Natura 2000-gebied, waar strengere regels gelden voor waterkwaliteit. Van Asten maakt zich zorgen. “Als we water niet op kunnen nemen, is de voorraad snel op”, waarschuwt hij. “Dat kan soms een paar maanden duren, soms slechts enkele weken.” 

Breder probleem

Maar er zijn ook minder acute problemen. Woningbouwbedrijven zijn verplicht nieuwe huizen aan te sluiten op het waternet. Meer huizen en gezinnen en een lagere beschikbaarheid van water kan in de toekomst een lagere waterdruk betekenen. Minder fijn douchen dus. “Maar in het ergste geval een totale afsluiting van het waternet”, zegt Van Asten. 

En dan zijn er bedrijven die afval dumpen. “Daar hebben ze vergunningen voor”, verduidelijkt de wethouder. Maar het water mag volgens Europese regels maar een bepaalde hoeveelheid schadelijke stoffen bevatten. “Een lagere waterstand kan dus betekenen dat bedrijven hun productie moeten stopzetten om de vervuilingsregels niet te overtreden”, zegt Van Asten. 

Europese oplossing

Den Haag probeert zelf al waar het kan water schoon te houden. Via publiekscampagnes bijvoorbeeld, die ervoor zorgen dat minder mensen afval in de grachten gooien. Ook verkent de gemeente andere locaties waar natuurwater kan opgenomen worden om als drinkwater te kunnen gebruiken. Maar de grote oplossing ligt volgens Van Asten in Brussel. “Deze Commissie heeft het niet meer aangedurfd”, grapt hij. “Maar het Comité van de Regio’s pleit er wel voor dat schoon water de prioriteit wordt van de volgende Commissie .”