De arbeidsmigrant die in de gemeente Westland werkt, woont er meestal niet. De afgelopen tien jaar is er in de Zuid-Hollandse gemeente niet één extra bed voor arbeidsmigranten gerealiseerd, terwijl de glastuinbouw in de regio niet zonder goedkope arbeidskrachten kan. Buurgemeenten zijn hier al jaren boos over: in Den Haag woonden in 2020 maar liefst 50.000 arbeidsmigranten, waarvan duizenden iedere morgen met busjes worden opgehaald en naar de kassen in Westland worden gereden. In die gemeente leken er – uiteindelijk – 1100 bedden bij te komen, maar dat gaat opnieuw niet door. Peter Duijsens van Westland Verstandig – de grote winnaar bij de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen – ziet namelijk niets in de plannen.

Diezelfde Peter Duijsens zit op vrijdagmiddag in een benedenruimte van zijn advocatenkantoor in een statig pand in Den Haag. De coalitieonderhandelingen met andere Westlandse partijen zijn in volle gang, en de huisvesting van arbeidsmigranten – in de gemeente Westland werken er vooral arbeidsmigranten uit Oost-Europa – speelt daarin een belangrijke rol. “Het is een probleem dat in Westland al lange tijd speelt”, vertelt Duijsens, die er wel een verklaring voor heeft. “Er is een gebrek aan goede ruimte: alles zit op elkaar gepakt. In Westland kun je nergens bouwen zonder dat er iemand last van heeft”.

Een pijnpunt voor omliggende gemeenten. Pieter Grinwis – destijds raadslid in de gemeente Den Haag en inmiddels Tweede Kamerlid voor de Christenunie – zei in 2020: ‘Het Westland heeft wel de lusten, maar niet de lasten’. Vrij vertaald: de arbeidsmigranten in de gemeente Westland zorgen voor lokale welvaart, maar de gemeente laat de huisvesting aan de omringende gemeenten over. In Westland zijn er immers veel te weinig woningen voor arbeidsmigranten die in de kassen werken. Een onterechte beschuldiging, vindt Duijsens van Westland Verstandig. Volgens hem zit het probleem vooral bij de uitzendbureaus die de arbeidsmigranten huisvesten.

Draagvlak

Tot 2012 mochten tuinders in Duijsens’ gemeente arbeidsmigranten huisvesten op hun eigen terrein. Daar ging tien jaar geleden een streep doorheen, onder andere vanwege de vrees voor slechte woonomstandigheden. Westland zou in plaats daarvan 2000 bedden realiseren om arbeidsmigranten die tijdelijk in het kassengebied werkten een andere slaapplaats te geven. Maar dat ging niet door en dat heeft alles te maken met een gebrek aan draagvlak onder de lokale bevolking. “In 2018 is er een programma gemaakt, waarbij uitzendbureaus de mogelijkheid kregen om woonlocaties te ontwikkelen”, vertelt Duijsens. “Toen zijn er vier locaties de revue gepasseerd, maar op alle vier de plekken is een soort plaatselijke oorlog ontstaan. Omwonenden wilden het gewoon niet hebben”.

Datzelfde geldt voor de drie locaties waar Duijsens en zijn Westland Verstandig nu geen heil in zien. De bewoners willen het niet hebben, dus Westland Verstandig ook niet. In plaats daarvan wil Duijsens weer huisvesting op de bedrijven – “daar raken we er ongeveer 1000 op kwijt” – en twee grote campussen om de migranten op te vangen. Beide ver van de bebouwing, ver van de buurtbewoners. Met een totaal van ongeveer 2000, hetzelfde aantal als de belofte uit 2012.

Vervuiling

Dat lijkt een druppel op een gloeiende plaat. Volgens de website van de gemeente Westland werken er naar schatting 12.000 arbeidsmigranten in de gemeente. Een aantal dat op piekmomenten groeit naar 16.000, terwijl er slechts 4500 arbeidsmigranten in Westland een woonadres hebben. Dat betekent – zou je ze allemaal lokaal van onderdak voorzien – een tekort van minstens 7500 onderkomens. 

Maar dat klopt volgens Duijsens helemaal niet: “Aan die aantallen moet je niet heel veel waarde hechten”, zegt hij over de geschatte hoeveelheid arbeidsmigranten in zijn gemeente. “Van die 16.000 wordt gedacht dat ze er zijn, ik geloof het niet. En in die 4500 zit ook een stuk vervuiling. Sommige mensen die ooit ingeschreven stonden hebben zich niet uitgeschreven, dat controleert echt niemand”. 7500 bedden zouden er volgens Duijsens hoe dan ook teveel zijn. “Die krijg je nooit gevuld. Iedereen doet wel alsof er een vreselijke behoefte aan slaapplekken voor arbeidsmigranten is, maar volgens mij valt dat nog wel mee”.

Want hoeveel arbeidsmigranten er in de gemeente Westland wonen, hoeveel er werken en hoeveel er in de omringende gemeenten wonen is onduidelijk. De cijfers worden niet accuraat bijgehouden, en een inschrijving in de woongemeente is pas na 4 maanden verplicht. Dat betekent dat een Europese arbeidsmigrant die korter dan 4 maanden in de Westlandse kassen werkt zich niet in de Basisregistratie Personen hoeven in te schrijven. Tijdelijke arbeidsmigranten die dat niet doen staan niet gemeentelijk geregistreerd. En als de these van Duijsens klopt, dan staan er ook arbeidsmigranten op woonadressen ingeschreven die er helemaal niet meer wonen.

Die woonlocaties voor tijdelijke arbeidsmigranten die in de kassen werken worden meestal door uitzendbureaus geregeld. Zij verdienen daar goed geld mee. “De helft van alle uitzendbureaus is niet Westlands”, vertelt Duijsens. “Het is zo dat er slaapplekken moeten komen omdat er veel arbeidsmigranten in de tuinbouw werken, maar dat is niet primair de verantwoordelijkheid van de gemeente Westland”.

Goedkoop

Daar komt nog bij dat uitzendbureaus zoeken naar de goedkoopste huisvestingsplek, legt Duijsens uit. Is die in de gemeente Den Haag of Schiedam, dan worden de arbeidsmigranten daar ondergebracht. Is een Westlandse locatie te duur, dan wordt er naar een goedkoper alternatief gezocht. Maar toch wil hij wel degelijk slaapplaatsen realiseren. Duijsens: “Wij hebben wel een verplichting om in een bepaalde basis te voorzien”. Die bepaalde basis is momenteel de 2000 bedden die Duijsens wil realiseren. Maar waar dat aantal precies vandaan komt? Duijsens weet het ook niet precies. “Die komt nog steeds uit 2012 en zijn blijven staan in het ontwikkelkader”, zegt hij. “Ik weet niet of het voldoende is, geen idee of we dan klaar zijn”.

Teveel zal het niet zijn, denkt hij, maar veel te weinig ook niet. Het zijn de uitzendbureaus die ervoor kiezen om de arbeidsmigranten in goedkope woningen onder te brengen, niet de gemeente Westland. En mocht er toch niet voldoende plek zijn om ze lokaal op te vangen, dan kunnen ze volgens Duijsens ook ergens anders gaan wonen. “Dan kun je ook zeggen dat ze iets verder moeten gaan rijden. Ik weet dat er in Westland arbeidsmigranten wonen die in de kop van Noord-Holland werken”.

Toch moeten die beloofde 2000 bedden er volgens hem wel snel komen. Op een locatie waar de buurt er geen last van heeft, want zonder draagvlak heeft het toch geen zin. Duijsens: “Niemand wil van die dronken arbeidsmigranten in de buurt van zijn huis. Die overal poepen, plassen en hun vuil gooien. Is dat een vertekend beeld? Ja, soms wel, maar soms ook niet”.