Het was nagelbijten in Brussel: tot op het laatste moment was het niet duidelijk of een meerderheid voor het nieuwe migratiepact zou stemmen. En dat is hoogst ongebruikelijk: doorgaans is de definitieve stemming in het voltallige Europees Parlement slechts een formaliteit. Onderhandelaars van het Europees Parlement hadden al een akkoord gesloten met de lidstaten (de Raad). 

Een meerderheid, bestaande uit de christendemocraten (EVP), sociaaldemocraten (S&D) en liberalen (Renew), was in principe voor, maar er werden veel rebelse stemmen verwacht. Zo stemde de PvdA niet in lijn met de Europese sociaaldemocratische fractie S&D waar ze deel van uitmaakt. Omdat het migratiepakket uit een heleboel verschillende samenhangende Europese wetten bestond, zou één getorpedeerde wet het hele akkoord hebben opgeblazen.

Grip op migratie

Europarlementariërs haalden alles uit de kast om hun collega’s nog te overtuigen in het voorafgaande debat. “Ik snap de deelbelangen, ik snap de emoties, maar ze blokkeren de oplossing”, vertelt Malik Azmani (VVD). “Een tegenstem betekent het behoud van de huidige situatie: humanitair een groot drama en geen grip op migratie.”

Bij CDA’er Jeroen Lenaers viel hetzelfde geluid te horen: “Natuurlijk is een compromis zelden perfect. Maar het is een belangrijke eerste stap om op verder te bouwen.” Voor Lenaers betekent een tegenstem een stem voor “nog jarenlang een te hoge instroom, overvolle opvangcentra en een gebrek aan controle aan de buitengrenzen”. 

Centraal in de plannen staat het nieuwe solidariteitsmechanisme. Wanneer een land overspoeld wordt met asielaanvragen, kan dit land volgens het nieuwe EU-migratiepact asielzoekers overdragen aan andere EU-landen. Die andere landen krijgen dan de keuze tussen accepteren of ‘afkopen’. Die afkoopsom bedraagt 20.000 euro per migrant. 

Kinderen opsluiten

Verder springen de versnelde grensprocedures eruit. Asielzoekers die uit een lijst met veilige landen komen, zoals Marokko, en dus weinig kans maken op asiel, krijgen een versnelde asielprocedure. Die mag maximaal negen maanden duren. In afwachting van het resultaat worden de asielzoekers opgesloten in centra aan de Europese grens.

Met name het feit dat ook gezinnen met kinderen worden opgesloten, was voor de linkerzijde van het Europees Parlement moeilijk te verteren. “Ik ben buitengewoon bezorgd dat migranten maandenlang systematisch worden opgesloten aan onze buitengrenzen”, vertelt Tineke Strik (GroenLinks). Verder vindt Strik dat het pakket voor een erosie van de rechten van asielzoekers zorgt en tot gevaarlijke deportaties kan leiden.

De uiteindelijke stemming werd enkele minuten verstoord door demonstranten die “This plan kills, vote no!” scandeerden. 

De finish

Nu het Europees Parlement het licht op groen zet, moeten enkel de lidstaten nog formeel over het pakket stemmen. Daarna krijgen de landen twee jaar de tijd om de plannen in nationale wetgeving om te zetten.

Meer over deze zes fases in het Europese besluitvormingsproces lees je hier.