Binnen de Europese Commissie is onenigheid ontstaan over de toekomst van de ontbossingswet. Die wet verplicht bedrijven om aan te tonen dat er bij de productie van onder meer palmolie, koffie, rundvlees en papier geen ontbossing heeft plaatsgevonden.

De regels zouden oorspronkelijk eind 2024 ingaan, maar werden vorig jaar een jaar uitgesteld. De ministers van de EU-lidstaten stemden daar in december 2024 mee in, onder druk van twintig lidstaten. Ook het Europees Parlement gaf toen groen licht. Nederland pleitte destijds niet voor uitstel.

Nu, een paar maanden voordat de wet in werking moet treden, stelt de Commissie opnieuw voor om de invoering opnieuw een jaar op te schuiven. Dit keer vanwege problemen met het IT-systeem waarin bedrijven hun gegevens moeten invoeren. Het Europees Parlement en de lidstaten moeten over dat nieuwe voorstel stemmen.

Kritiek

Maar vanuit het Europees Parlement en de lidstaten klinkt forse kritiek op de wet. Achttien landen, waaronder Oostenrijk, Polen en Kroatië, willen de wet afzwakken. In het Europees Parlement komt dezelfde oproep vooral van de christendemocraten, de grootste fractie in het Europees Parlement. In die fractie zitten de Nederlandse partijen CDA, NSC en BBB.

Eurocommissaris voor Milieu Jessika Roswall liet doorschemeren dat de Commissie werkt aan een bredere versimpelingsagenda en dat de ontbossingswet daarin kan worden meegenomen. Echter, tijdens een persconferentie afgelopen maandag zei Eurocommissaris voor Mededinging Teresa Ribera – terwijl ze naast Roswall stond – dat er voorkomen moet worden dat de wet inhoudelijk opnieuw wordt bekeken. Zij noemt het voorstel om de ontbossingswet uit te stellen enkel een technisch probleem. Inhoudelijk hoeft er wat haar betreft niks te worden aangepast. 

Spreken met één mond

Volgens BBB-Europarlementariër Sander Smit is dat gek.“De Eurocommissarissen spreken met één mond, net als de regering in Nederland. De uitspraken van Ribera zijn daarom bijzonder, maar houden geen stand. In de Commissie spreekt men zich uit voor vereenvoudiging en ook in het Parlement en de Raad is er druk om de wet te vereenvoudigen. Dus de kans is heel groot dat dat ook gaat gebeuren.”

De kritiek van de grootste fractie in het Europees Parlement– en dus ook van BBB – richt zich vooral op de administratieve last voor het midden- en kleinbedrijf. Als de wet ongewijzigd in werking treedt, moeten bedrijven die producten verhandelen die vaak met ontbossing in verband worden gebracht – koffie, cacao, palmolie, soja, rubber, hout en rundvlees – in een Europees registratiesysteem aangeven waar de productie plaatsvond en aantonen dat er sinds eind 2020 geen bos is verdwenen. Ook moet duidelijk zijn dat de productie legaal is volgens de regels van het land van herkomst.

Administratieve last

Voor grote bedrijven is dit vooral extra administratie, maar kleinere bedrijven en boeren in de EU vrezen dat zij verdrinken in papierwerk. Zelfs rundvlees- en houtproducenten in Nederland, die geen link hebben met tropische ontbossing, moeten formeel kunnen aantonen dat hun land sinds 2020 niet is veranderd.

Smit zegt dat zijn partij de doelstelling van de wet onderschrijft, maar dat de uitvoering anders moet. “De regeldruk moet omlaag. Boeren in Europese landen waar nauwelijks ontbossing plaatsvindt moeten worden vrijgesteld van de administratieve verplichtingen. Daarnaast moet de administratieve last alleen liggen bij de eerste distributeur en niet terechtkomen bij kleinere mkb-bedrijven.”

Meerderheid

Smit beweert dat er in het Europees Parlement inmiddels een meerderheid is voor versimpeling. Zeker is dat niet: de christendemocraten, conservatieven en radicaal-rechtse fracties dringen aan op vereenvoudiging, terwijl sociaaldemocraten, liberalen en groenen vasthouden aan de huidige regels.

D66-Europarlementariër Gerben-Jan Gerbrandy waarschuwde eerder al dat de discussie wordt misbruikt: “Zodra het woord ‘simplificatie’ valt, gaan bij mij alle alarmbellen rinkelen”, zei hij. “Hier worden partijpolitieke spelletjes gespeeld met serieuze wetgeving. Vorig jaar kreeg ik vanuit de Commissie duidelijke aanwijzingen dat er geen technische problemen waren. Er werd bewust vertraagd, waardoor bedrijven onvoldoende tijd kregen om zich voor te bereiden. Zoiets kan je niet nogmaals flikken.”

Altijd op de hoogte blijven van Europees klimaatnieuws? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief Klimaat & Energie. Elke twee weken praat Bijou van der Borst je bij over alle Europese klimaatplannen, wetten en vergaderingen die voor Nederland van belang zijn. Abonneer je nu.