Wie het kan betalen, doet het: bakken aan overheidssteun uitdelen om de eigen burgers en bedrijven door de energiecrisis heen te loodsen. Zo gaven de eurolanden in 2022 maar liefst 1,3 procent van hun volledige bbp uit aan steunmaatregelen. De Europese Centrale Bank (ECB) aanschouwde het paniekvoetbal van regeringen echter met afschuw. ECB-voorzitter Christine Lagarde hamerde er steeds weer op dat dit de inflatie enkel aanwakkert. Alleen de laagste inkomens en bedrijven die echt in de problemen komen, zouden volgens haar overheidssteun moeten krijgen.
En daar blijken de ministers van Financiën van de eurolanden nu dan toch oren naar te hebben. In een gezamenlijke verklaring na hun bijeenkomst laten ze weten dat de steunmaatregelen in 2023 meer zullen focussen op wie het echt nodig heeft. Ook stellen ze dat ze zich daarbij fiscaal verantwoordelijker zullen opstellen opdat de ECB de inflatie onder controle kan krijgen.
Brussel wijst met de vinger
Niet alleen de ECB had kritiek op de nationale begrotingen van lidstaten, ook de Europese Commissie had haar bedenkingen. Zo kreeg Nederland van Brussel te horen dat het wel érg gul was omgesprongen met zijn steunpakketten. Maar minister van Financiën Sigrid Kaag wuifde die kritiek weg: “Onze begroting is inderdaad aan de ruime kant, maar we blijven het belangrijk vinden om te investeren in klimaat, onderwijs en stikstofbeleid. Tegelijkertijd willen we de risico’s van de hoge energieprijzen voor gezinnen en kleine bedrijven naar de overheid trekken. Dus wij staan achter ons besluit.”
Een tiental lidstaten kreeg overigens gelijkaardige kritiek van Brussel te horen. Daarbij zitten ook heel wat lidstaten – zoals Duitsland, Luxemburg en Oostenrijk – die net als Nederland hun begroting meestal op orde hebben.
Nieuwe steunmaatregelen
Gezamenlijk laten de EU-ministers van Financiën weten dat de steunmaatregelen wel snel moeten verdwijnen zodra de energieprijzen weer dalen. Ze vermoeden daarom dat een groot deel van de steunmaatregelen in het begin van volgend jaar al zal vervallen.
Volgens de voorzitter van de Eurogroep Paschal Donohoe willen ze de maatregelen tussen de lidstaten ook beter op elkaar afstemmen. “Ik denk dat we begin 2023 de mogelijkheid hebben om dat te doen”, vertelt hij. De eurolanden zouden overigens ook wel warmlopen voor het voorstel van de Europese Commissie om energiesteun te organiseren via een tweetrapsysteem. Daarbij zouden consumenten slechts voor een bepaald gebruik energiesubsidies krijgen. Wie die drempel overschrijdt, betaalt de volle pot. “Maar uiteindelijk mag elke lidstaat zelf bepalen welke maatregelen hij neemt”, aldus Donohoe.
