Europa bibbert bij de gedachte aan de gevolgen die de energiecrisis op de koopkracht en het bedrijfsleven kan hebben. Het nieuws dat de Nord Stream 1-gaspijplijn tussen Duitsland en Rusland nog steeds dichtblijft, liet de Europese gasprijs deze ochtend nog met 31 procent stijgen. Gezien de historisch hoge energieprijzen heeft de Europese Commissie laten weten dat het tijd is om met een gezamenlijk Europees plan van aanpak te komen.

In een extra energieraad zitten de Europese ministers daarom vrijdag samen om mogelijke Europese maatregelen te bespreken. Op de agenda staan het inperken van energieprijzen, het hervormen van de elektriciteits- en/of gasmarkt en het besparen van energie.

Prijslimieten

De afgelopen maanden spraken meerdere lidstaten hun steun uit voor prijslimieten op de gasmarkt. Zo kondigden Spanje en Portugal in mei nog een plafond op de gasprijs aan van 48,80 euro per megawattuur. Ook België, Italië en Tsjechië lieten al weten voorstander te zijn van een prijslimiet op Europees niveau.

In zijn brief aan de Tweede Kamer laat Jetten zich echter kritisch uit over die denkrichting: “Alle vormen van prijslimieten hebben als nadeel dat de lagere prijs ertoe leidt dat de vraag naar energie, en daarmee aardgas, vergroot. Dat verslechtert de concurrentiepositie van hernieuwbare energie. Hierdoor loopt de energietransitie vertraging op.” Ook hekelt het Kabinet het feit dat het verschil tussen de hoge marktprijs en de limietprijs vroeg of laat toch door iemand betaald zal moeten worden. De kans zou daardoor reëel zijn dat de belastingbetaler alsnog voor de kosten opdraait.

Volgens Jetten is een ander bijkomend probleem van prijslimieten dat het voor lidstaten die energie exporteren verleidelijk wordt om Europese energie buiten de Europese Unie aan de hogere marktprijs te verkopen. Dat zou het nu al beperkte energieaanbod nog verder in gedrang kunnen brengen.

Wat dan wel?

Het kabinet vindt dat de energiecrisis bij de bron dient aangepakt te worden. Het ziet daarom een oplossing in maatregelen die de krapte op de gasmarkt verminderen. Denk hierbij aan het zoeken naar een gevarieerdere mix van gasleveranciers en het stimuleren van de transitie naar hernieuwbare energie. Meer focussen op energiebesparing zou ook een mogelijke oplossing zijn. Van kortetermijnoplossingen zoals prijslimieten blijft het Kabinet vooralsnog een koele minnaar.

Minister-president Mark Rutte liet afgelopen vrijdag na de wekelijkse ministerraad weten wel open te staan voor een Europese ingreep op de elekticiteitsmarkt. Die verklaring kwam er nadat eerder op de dag een document van de Europese Commissie was uitgelekt. Daarin werd voorgesteld om een maximumprijs vast te stellen voor elektriciteit uit hernieuwbare bronnen en atoomstroom. Concreet zou dat moeten gebeuren door producenten van deze energiebronnen extra belasting te laten betalen over de grote winsten die ze boeken door de hoge energieprijzen.

Commissievoorzitter Ursula von der Leyen zal de uiteindelijke energieplannen van de Europese Commissie toelichten op 14 september.