De Nederlandse regering staat een ingreep in de Europese energiemarkt niet langer in de weg. Na de wekelijkse ministerraad zei premier Mark Rutte dat hij ‘zonder taboes’ de discussie met zijn Europese collega’s aangaat. “De vraag is even wat precies de voorstellen gaan worden van de Europese Commissie”, aldus Rutte.

Vanochtend lekte via de Brusselse media uit dat de Europese Commissie de prijs voor elektriciteit wil reguleren. Dat is de noodmaatregel die Commissievoorzitter Ursula von der Leyen vorige week onverwachts aankondigde.

Het gelekte stuk van de Commissie is een zogenaamd non-paper, wat betekent dat er nog geen definitieve besluiten zijn genomen. Volgende week is een spoedvergadering van de Europese ministers van Energie. In die vergadering wil de Commissie horen hoe de lidstaten over het plan denken. Pas daarna worden definitief knopen doorgehakt. Dat zal volgens Brusselse bronnen enkele weken in beslag nemen.

Maximumprijs voor groene en nucleaire stroom

Het voorstel is om van overheidswege een maximumprijs vast te stellen voor elektriciteit uit hernieuwbare bronnen en atoomstroom. Producenten van duurzame elektriciteit en kernenergie maken op dit moment namelijk extreem veel winst. Want: anders dan voor producenten die met aardgas elektriciteit opwekken, zijn de productiekosten voor windmolens en zonnepanelen niet gestegen. Toch verkopen groene energiebedrijven hun stroom aan consumenten tegen een prijs die net zo hard stijgt als de prijs van aardgas.

De Europese Commissie wil dat de lidstaten die overwinsten afromen. Het geld dat daarmee beschikbaar komt, kunnen de nationale regeringen gebruiken om lagere en middeninkomens financieel te steunen.

Met de maatregel gaat de prijs die consumenten betalen voor hun stroom niet omlaag. In die zin is het voorstel geen prijsplafond, maar lijkt het meer op een belasting op onredelijk hoge winsten.

Rutte: een zoektocht zonder taboes

In het verleden was Nederland geen voorstander van het eenzijdig maximeren van de prijs. Omdat leveranciers van buiten de Europese Unie waarschijnlijk niet willen leveren voor een prijs onder de marktprijs, zou een prijsplafond betekenen dat de staat miljarden euro’s moet bijlappen om de prijs voor consumenten kunstmatig omlaag te brengen. Voor zo’n oplossing is Nederland nog steeds te veel een begrotingshavik.

Maar dat betekent niet dat Nederland niets wil. “De zorgen die we hadden op een aantal van die voorstellen zijn niet weg. Ik vind wel dat je er met een frisse blik naar moet kijken, omdat de situatie veranderd is”, zei Rutte.

Zonder inhoudelijk in te gaan op het voorstel van Rutte, maakte hij in zijn persconferentie vandaag duidelijk dat het voor Nederland een verschil maakt of je spreekt over een ‘interne of externe maximumprijs’. Ook ‘kijken’ naar de prijs voor hernieuwbare elektriciteit noemde hij een optie.

“Het is echt een zoektocht. Je moet het zo doen dat de leveringen doorgaan en dat je ook zorgt dat de kosten zo liggen dat die reëel blijven”, aldus Rutte.

Met die woorden lijkt hij een hint te geven aan Brussel dat het gelekte Commissievoorstel in betere aarde valt dan eerdere ideeën die rondgingen om de energieprijzen door de staat te laten vastleggen. 

Immers: omdat dit plan van de Europese Commissie niet gaat over het bevriezen van de prijs van aardgas, is er geen gevaar dat de levering door landen van buiten de Europese Unie in gevaar komt.

Daarnaast kost het voorstel de staat geen geld. De extra financiële ondersteuning van burgers met lagere inkomens wordt betaald door de winsten die de fiscus afroomt bij die energiebedrijven. De rekening gaat daarmee niet naar de belastingbetaler.