Over een paar jaar moeten we ons in alle 27 EU landen kunnen identificeren met onze smartphone, als het aan de Europese Commissie ligt. Handig als je ergens een auto wilt huren op het vliegveld of wanneer je als overwinteraar een bankrekening wil openen in Spanje. Dat is de bedoeling van de Europese E-identiteit, die door Commissarissen Vestager (Mededinging) en Breton (interne markt) met enig vlagvertoon op 3 juni werd voorgesteld. Zo’n online identiteitsbewijs zit bijvoorbeeld al in een E-wallet op je telefoon en lijkt een beetje op de Coronapas, die afgelopen jaar is uitgerold.
Wie gaat erover?
De Nederlandse regering las het Europese voorstel, en het ministerie van Binnenlandse Zaken stuurde de Eerste en Tweede Kamer haar mening. Het plan voor een Europese E-wallet is best goed, schrijft staatssecretaris Knops namens de regering. Maar er zijn ook zorgen over privacy. En het moet wel heel snel worden ingevoerd en uitgevoerd – met eerste pilots in het najaar van volgend jaar. De juridische afdekking moet in Nederland gewijzigd in de Wet Digitale overheid en zo’n wetswijziging gaat tijd kosten. Die zorgen nemen de Nederlandse onderhandelaars nu mee terug naar Brussel. Met alle andere Europese landen en het Europees Parlement gaan ze daarover aan de slag.
Twee dingen zijn opmerkelijk aan dit dossier. Ten eerste: wie gaat erover? In Europa valt digitalisering in het thema ‘telecom’. Daar zijn speciale werkgroepen voor. En daarheen gaan onderhandelaars van het Ministerie van Economische Zaken, die gaan onderhandelen over een wet die de verantwoordelijkheid is van het ministerie van Binnenlandse Zaken. De Tweede Kamer richtte zelfs een aparte commissie Digitale Zaken op. Deze commissie is op zoek naar onderwerpen, want er is nog geen ministerie of bewindspersoon om te controleren. De E-identiteit blijft voorlopig een zaak voor de woordvoerders binnenlandse zaken en de onderhandelaars Telecom. Het komende jaar zullen nog heel wat Haagse kokers moeten worden geslecht om de consequenties voor Nederland van alle in Raad en EP verwachte amendementen en tekstvoorstellen op dit onderwerp bij iedereen op het netvlies te houden.
Geen reuring
Ten tweede: Privacy, bedrijven, juridische haken en ogen en snelle invoering. Voer voor reuring, maar die kwam er niet. Het voorstel lijkt nog niet doorgedrongen bij de meeste Tweede Kamerleden. Op een vragenronde (‘wat vindt u van dit voorstel en waarmee moeten we gaan onderhandelen?’) reageerden alleen de fracties van Groen Links en de PvdA. Zij zijn de enigen die bezorgde vragen stelden. De andere zestien Tweede Kamerfracties hebben geen behoefte aan meer informatie. In de Eerste Kamer vindt de PVV dat Europa zich hier helemaal niet mee moet bemoeien. Maar dat was verder niemand met deze partij eens.
Het is te hopen dat oplettende lobbyisten, journalisten en juristen dit vuurtje nog een beetje opstoken. Anders gaat het met de E-identiteit als met het stikstofdossier: pas als de gemaakte Brusselse afspraken niet blijken te bevallen, schrikt politiek Den Haag wakker.
Mendeltje van Keulen is onder meer praktijkprofessor Europa bij de Haagse Hogeschool. Van 2011 tot 2017 was zij griffier Europese Zaken bij de Tweede Kamer. Zij leegt voor Brusselse Nieuwe regelmatig de brievenbus van de Tweede Kamer en legt Brusselse voorstellen boven op de stapel.
