In de Europese Unie wisselt de voorzittershamer om het half jaar tussen de 27 lidstaten. Om de beurt en op volgorde, zitten de lidstaten de vergaderingen van de 27 ministers voor. Dat voorzitterschap is per 1 januari overgegaan van de Tsjechen naar de Zweden. De Zweedse Riksdag, het parlement in Stockholm, nodigt daarom de komende zes maanden onze Kamerleden uit. Waar gaan ze het over hebben?

Een klein land als Nederland heeft veel buitenland – en daar gebeurt vanalles dat ons aangaat. De Kamerleden controleren de inzet in Europese besluitvorming van buitenlandminister Wopke Hoekstra (CDA) en zijn diplomaten. Maar onze volksvertegenwoordiging heeft het nakijken, als het gaat om de pot geld die Europese Vredesfaciliteit heet.

“Parlement terug van reces om coronacrisis”. Het lijkt een krantenkop van vorig jaar. Maar door de massale COVID-uitbraak in China werd het realiteit. Voor het ‘Nederlandse’ standpunt in het Europese spoedoverleg over het Chinese coronadrama vroeg de regering geen mandaat. Het ging om een ‘expertgroep’ en het is reces. Dus vroegen Tweede Kamerleden tenminste een verslag, van wat er namens Nederland in Brussel was ingebracht. Minister Kuipers (VWS, D66) kaatste de bal terug: de Eerste Kamer moest haar reces maar onderbreken. Dat gebeurde niet. Wie controleert?

De 27 landen en het Europees Parlement praten elke week over nieuwe regels die grensoverschrijdend verkeer van mensen, kapitaal, diensten en goederen mogelijk maken. Van grensovergangen zonder paspoortcontrole tot e-commerce, kinderbijslag en rijbewijzen. Dat maakt de interne markt in de woorden van minister Adriaansens (VVD, Economische Zaken) ‘geen rustig bezit’.

Transparantie. Het was het woord van de week in Europa: Van de Straatsburgse plenaire vergadering van het Europees Parlement tot in de gangen van de Europese top in Brussel. Maar wie met leedvermaak van zich af wijst, wijst altijd met een paar vingers naar zichzelf. De Tweede Kamer heeft minder regels voor transparantie dan het Europees Parlement en ligt onder vuur van een ándere Straatsburgse instellng. Komende week is de stemming.

De regering regeert, de Kamer controleert. Dus wat als onze volksvertegenwoordigers de regering opdragen tegen te stemmen en de regering dat negeert? Door deze week tegen de Schengentoetreding van Bulgarije te stemmen in de Europese Raad, voerde de premier een Kamermotie uit. Staatssecretaris van Huffelen negeerde de wens van de Tweede Kamer, door zonder morren in te stemmen met een besluit in de Europese Telecomraad. Dat mag – maar toon en timing doen pijn.

Wie doet er in jouw organisatie ‘Europese zaken’? Ook in het parlement is dat een vraag. De commissie Europese Zaken in Tweede Kamer, EUza in jargon, is een ander soort portefeuille dan de Buitenlandse Zaken. De EU-woordvoerders van de fracties, zoals Lilian Helder (PVV), Attje Kuiken (PvdA), Sjoerd Sjoerdsma (D66), Jeroen van Wijngaarden (VVD) hebben een ‘verbindende’ rol. In hun fractie gaan ze het gesprek aan over álle Europese Zaken. Zelf bespreken ze die pas inhoudelijk, als een Europese Top erover gaat. In december is er veel Europees te coördineren: van kinderopvangtoeslag voor Oekraïners tot de toetreding van Albanië tot de EU. 

Over drie jaar moeten zo’n 50.000 organisaties (van meer dan 250 medewerkers of 40 miljoen omzet) in de jaarrekening rapporteren over onder meer hun CO2 uitstoot en plasticverbruik. Zo kunnen regeringen en burgers in de gaten houden wat bedrijven al dan niet groen doen. De komende weken wordt de richtlijn aangenomen. Nu moet Nederland aan de slag met de implementatie.