23:34 Voorzitter Europese Raad: ‘Samen staan we sterker’

Na een lange dag vergaderen onderstreept Charles Michel, de man die de vergadering heeft geleid, het belang van verbinding en samenwerking. Zowel tussen de EU-lidstaten als op internationaal niveau.

“Ik wil graag de kwaliteit benadrukken van de gesprekken die we hebben gehad over migratie”, zegt Michel. Na tien jaar lang Europese toppen te hebben meegemaakt, zegt hij meer animo te zien om samen te werken op het gebied van migratie. “Ik zie een vastberadenheid om de Europese grenzen beter te beschermen”, aldus de voorzitter dan de Europese Raad. 

Samenwerking op het internationale speelveld is ook cruciaal voor het Europese concurrentievermogen, vinden de regeringsleiders. Gisteren kwamen ze al samen met de golfstaten, en Charles Michel ziet dat als “een heel belangrijk politiek moment”. “We moeten onze banden met de rest van de wereld versterken, inclusief met degenen die niet altijd dezelfde mening hebben als wij”, vertelt hij. Veel uitdagingen die onze kant op komen zijn niet alleen Europees van aard, maar spelen ook daarbuiten. Denk aan klimaatverandering, de digitale revolutie en respect voor internationaal recht. Politieke verschillen overbruggen om bij deze vraagstukken samen te werken is iets waar de regeringsleiders naartoe willen werken. 

Michel sluit af met een verbindend bericht en een glimp van trots: “Ondanks het feit dat er moeilijke thema’s op de agenda stonden, hebben we het voor elkaar gekregen knopen door te hakken. Ik geloof erin dat we samen sterker staan.”

17:00 De nationale en Europese CDA vinden elkaar op de top

“Samenwerken in Europa gaat ons land meer grip op migratie bieden dan ‘opt-outs’.” Dat zei Kamerlid Henri Bontenbal (CDA), die vandaag ook in Brussel te vinden was. Hij vergezelde zijn CDA-collega’s tijdens een voortop van de EVP, waar hij sprak met de voorzitter van de Europese Commissie Ursula Von der Leyen, de voorzitter van het Europees Parlement Roberta Metsola en Eurocommissaris Wopke Hoekstra. Volgens CDA-Europarlementariër Tom Berendsen waren het “energieke en scherpe discussies”.

16:55 Statement EU-leiders over gesprekken met Zelensky

De EU-leiders hebben een statement naar buiten gebracht over hun gesprekken met Zelensky. Zo roepen de leiders op tot meer militaire steun, met name luchtverdedigingssystemen, munitie en raketten. Ook moet de steun van zo’n 45 miljard euro in bevroren Russische tegoeden van de G7-landen eind dit jaar geleverd worden. De Oekraïense energiesystemen moeten verder integreren met die van de EU.

Dezelfde lijn wordt doorgezet. De EU veroordeelt de agressie-oorlog van Rusland en vindt dat Oekraïne recht heeft op zelfverdediging. Ook is opnieuw steun toegezegd, op politiek, financieel, economisch, humanitair, militair en diplomatiek vlak. Tot slot is de Unie “extreem bezorgd” over de meldingen van executies van Oekraïense oorlogsgevangenen door Russische troepen. Tot meer dan de uitspraak dat dit een schending is van het internationaal recht, leidt deze zorg echter niet. De volgende conferentie over de wederopbouw van Oekraïne vindt plaats in Italië, in juli van 2025.

16:30 Bas Eickhout: “Wij staan achter Oekraïne”

Ook Bas Eickhout, Nederlands Europarlementariër en voorzitter van de Groenen in het Europees Parlement, kreeg vandaag een momentje met de Oekraïense president Zelensky. “De Groenen staan achter Oekraïne en zullen hen blijven steunen zolang als het nodig is.” Zij zullen bij “pro-Europese krachten” de samenwerking blijven opzoeken.

15:15 Europese sociaaldemocraten tegen terugkeerhubs

De sociaaldemocratische S&D, de fractie in het Europees Parlement waartoe de PvdA behoort, spreken zich uit tegen de plannen voor zogenaamde ‘terugkeerhubs’. Een concept waarbij asielzoekers in landen buiten de EU ondergebracht moeten worden. Deze plannen, die eerst als controversieel werden gezien, krijgen steeds meer gehoor in Brussel. Ook over de conflicten in het Midden-Oosten zijn ze scherp. Volgens hen is het tijd dat de EU haar macht gebruikt om het internationale recht te laten prevaleren. “De EU kan niet bijdragen aan de wreedheden van Netanyahu.”

15:13 Orbán moet niets weten van overwinningsplan Zelensky

De Hongaarse premier Viktor Orbán heeft vandaag gewaarschuwd voor “drie grote veldslagen” op de EU-top. Hij uitte zijn zorgen over het overwinningsplan van de Oekraïense president Zelensky, dat hij “meer dan angstaanjagend” noemde. Orbán pleit voor een drastische wijziging van de EU-strategie in de oorlog met Rusland, waarbij hij aandringt op een staakt-het-vuren en vredesonderhandelingen.

De top zal economische beleidsvoorstellen bespreken die, volgens Orbán, schadelijk kunnen zijn voor Hongaarse burgers. Hij verzet zich tegen mogelijke eisen voor belastingverhogingen en pensioenhervormingen.

14.45 Roberta Metsola: “Geef het migratiepact een kans”

De voorzitter van het Europees Parlement, Roberta Metsola, gaat er alles aan doen om ervoor te zorgen dat alle lidstaten zich gehoord voelen op het gebied van migratie. Ze benadrukt dat er al veel Europese oplossingen op tafel liggen. Deze zijn afgelopen zomer vastgelegd in het Europese asiel- en migratiepact. “Mijn boodschap aan de lidstaten is om het migratiepact een kans te geven”, vertelt Metsola, “want we vergeten vaak dat alleen een gezamenlijke Europese aanpak onze Schengenzone kan beschermen”.

Nu Metsola de pers te woord heeft gestaan, kan ook zij het Raadsgebouw verlaten. De top, waarbij alleen de staatshoofden en regeringsleiders en Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad, aanwezig mogen zijn, kan nu dus echt van start gaan.

14:29 Of Zelensky ook met Orbán heeft gesproken?

Ook zonder steun zal Oekraïne blijven vechten, zegt Zelensky in een persconferentie. Maar voorlopig lijkt dat nog niet aan de orde. Volgens hem gaf namelijk de meerderheid van de Europese leiders zijn plan “de volledige steun”. En of hij al met Orbán had gesproken? “Ja, Orbán zat ook aan tafel, net als alle andere leiders”, zei hij. “We hebben elkaar begroet, dat is al heel wat”, voegt hij eraan toe met een grijns.

14:24 De Croo: belangrijk dat Zelensky met dat soort plannen blijft komen

“We hebben zijn overwinningsplan bekeken”, vertelt de Belgische premier Alexander De Croo. “Het is belangrijk dat Zelensky met dat soort plannen blijft komen omdat het aangeeft hoe wij als westerse landen Oekraïne kunnen blijven ondersteunen.” Over Oekraïens NAVO-lidmaatschap vertelt De Croo dat er nog zeer veel stappen te zetten zijn en de oorlog eerst beëindigd moet worden.

Over de plannen om terugkeerhubs voor migranten buiten Europa op te richten, waar het kabinet voor pleit, is De Croo sceptisch: “Die hubs hebben in het verleden getoond dat ze weinig effect hebben. Wat wel effect heeft gehad, zijn de akkoorden die we sloten met derde landen zoals Tunesië of Egypte. Het aantal migranten dat van die landen vertrekt naar Europa is zeer fors gedaald.”

13:39 Geert Wilders is ook in Brussel

Ook Geert Wilders is in Brussel. Hij zat samen met de andere kopstukken van de nieuwe radicaal-rechtse Europese fractie ‘Patriotten voor Europa’. “We worden sterker en sterker. De mensen hebben het gehad met het asielbeleid dat ze tot nu toe zagen”, vertelt Wilders bij aankomst.

In een verklaring valt te lezen dat de kopstukken het vooral hadden over migratie: “In tegenstelling tot het beleid van de Europese Commissie dat migratie promoot, benadrukken de Patriotten dat het beschermen van de Europese grenzen geen misdaad is.” Verder waren ze het eens over het feit dat lidstaten een opt-out op het Europese migratiebeleid moeten kunnen krijgen, als ze dat willen.

De Patriotten spreken opnieuw hun steun uit voor de Hongaarse premier Viktor Orbán, nadat Commissievoorzitter Ursula von der Leyen hem vorige week onder vuur nam in het Europees Parlement. Ook de vicepremier van Italië Matteo Salvini kan op de expliciete steun van de Patriotten rekenen, nu hij zes jaar cel riskeert omdat hij als minister van Binnenlandse Zaken een ngo-schip met migranten weigerde te laten aanmeren.

Het was de eerste keer dat de Patriotten een voortop organiseerden.

12:48 Zelensky presenteert zijn overwinningsplan voor Oekraïne

Vandaag presenteert Zelensky zijn overwinningsplan voor Oekraïne aan de EU-leiders. “Als we dit plan volgen, kunnen we de oorlog over minder dan een jaar beëindigen”, aldus Zelensky in zijn openingsspeech aan het begin van de vergadering. “We weten allemaal dat Rusland alleen grijpt naar diplomatie, wanneer het met geweld niet lukt”, zegt Zelensky. We moeten dus de juiste omstandigheden creëren om deze oorlog te beëindigen. Hij noemt vier punten.

Allereerst: stuur Oekraïne een uitnodiging om lid te worden van de NAVO. Het lidmaatschap hoeft pas later te volgen. “Het is een belangrijke keuze die niks kost, behalve vastberadenheid.” Twee? Defensie. Hij wil de druk op Rusland blijven opvoeren. Daarvoor heeft hij wapens nodig, zónder beperkingen op het gebruik ervan. Als derde wil hij militaire doelwitten vernietigen in Rusland. Daarvoor heeft hij raketsystemen nodig. Tot slot bezit Oekraïne veel kritieke grondstoffen, zoals uranium, grafiet en lithium. Die mogen niet in Russische handen vallen.

12.38 Oproep Borrell aan EU-leiders: veroordeel Israëlische aanvallen op VN

Zelensky zal zijn ‘overwinningsplan’, dat hij gisteren gepresenteerd heeft, verder toelichten bij de Europese staatshoofden en regeringsleiders. Cruciaal voor EU-buitenlandchef Josep Borrell: het overwinningsplan moet ook een plan bevatten voor vrede. Daarnaast moet de EU Oekraïne niet alleen militair blijven ondersteunen, maar ook humanitair.

Over het Midden-Oosten maakt de EU-buitenlandchef zich ook grote zorgen. “Wat er gebeurt in het Midden-Oosten is een catastrofe”. Hij noemt onder andere de Israëlische aanvallen op VN-troepen in Libanon, Unifil. “Ik hoop dat de leiders de Israëlische aanvallen op Unifil sterk zullen veroordelen”, zegt hij, “Het hele VN-systeem wordt aangevallen”. In het Tweede Kamerdebat over de Europese top werd een motie ingediend die pleit voor maatregelen als Israël de Unifil-missie opnieuw bedreigt. Maar deze werd verworpen. Dus zal Schoof hierin waarschijnlijk geen actieve rol op zich nemen.

Als laatste noemt hij de democratische achteruitgang in Georgië en Venezuela. Voor Georgië zijn de aankomende verkiezingen beslissend: gaat het land de kant van Europa op of drijft het af? Met betrekking tot Venezuela is Borrell overtuigd dat de EU sterk op gaat treden: “De leiders zullen hierover in discussie gaan, maar je kunt er zeker van zijn dat we alle noodzakelijke maatregelen nemen om de Venezolaanse democratie te ondersteunen”, aldus de buitenlandchef.

11:52 EVP komt met verklaring om migratie aan banden te leggen

De voortop van de christendemocraten (EVP) zit erop. In hun slotverklaring valt te lezen dat ze zich grote zorgen maken over irreguliere migratie naar Europa. Ze roepen om het nieuwe EU-migratiepact, dat verdeling van asielzoekers onder lidstaten eerlijker moet maken, snel uit te voeren. Tegelijk willen ze dat de EU naar “innovatieve oplossingen” zoekt om het migratiepact nog krachtiger te maken.

Verder willen de christendemocraten de buitengrenzen van de EU versterken. “Hiervoor moet het Frontex-personeel verdrievoudigen, naar 30.000 man.” Een nieuw ‘mediterraan pact’ moet dan weer voor samenwerkingen met Noord-Afrikaanse landen gaan zorgen om illegale migratie tegen te gaan. Om niet-EU-landen ertoe aan te zetten ons te helpen, moet de EU ze onder druk zetten met bijvoorbeeld voordelig visabeleid. Net als de Nederlandse regering, zijn de christendemocraten grote voorstanders van terugkeercentra in niet-EU-landen.

11:37 Ook Zelensky is uitgenodigd

Ook president Volodymyr Zelensky is vandaag aanwezig bij de top, op uitnodiging van voorzitter Charles Michel. Michel steekt tijdens een doorstep op de rode loper direct van wal: “Wij staan aan uw zijde, hoe lang het ook duurt, hoeveel het ook kost. De toekomst van Oekraïne is in Europa.”

Zelensky komt vandaag zijn overwinningsplan aan de EU-leiders presenteren. “We staan nu in Brussel, omringd door vrienden en partners en ons plan hangt niet af van de wil van Rusland, alleen van de wil van onze partners.” Daarop zei Michel dat de EU consistent moet zijn. “Wat we nu doen is goed, maar niet goed genoeg.” Daarnaast benadrukt Zelensky dat Oekraïne met ongeduld op de door de EU toegezegde 35 miljard euro zit te wachten.

11:30 Geen Rutte op Europese top, maar wel in Brussel

Hoewel we oud-premier Rutte niet meer op een Europese top als vandaag zullen zien, hoeven we niet echt afscheid van hem te nemen. Als NAVO-secretaris-generaal zullen we hem nog vaak zien. Zo ook vandaag. Op het NAVO-hoofdkantoor bespreekt hij met defensieministers van NAVO-landen hoe ze vaart kunnen maken met het opkrikken van de defensiecapaciteit.

En Rutte beloofde het op dag één al. Hij zou de banden met partners in Zuidoost-Azië aanhalen. De eerste stap zet hij deze dagen, want ook de defensieministers van Australië, Japan, Nieuw-Zeeland en Korea sluiten aan.

10:24 Partij van de Europese socialisten bij Kunstberg in Brussel

Om 8:00 ‘s ochtends verzamelen leden van de Partij van Europese Socialisten (PES) zich al bij de Kunstberg in Brussel. Ze komen bij elkaar om het te hebben over de top vandaag, vandaar dat deze bijeenkomst ook een ‘voortop’ wordt genoemd.

Naast de Europese top komt ook de nationale politiek ter sprake. Leden van de partij gebruiken deze mogelijkheid om elkaar op de hoogte te houden van wat er in hun lidstaten speelt. Meestal komen ongeveer twintig aangesloten partijen naar de voortop van PES.

In het verleden kwam Timmermans altijd naar deze voortop, maar vandaag is hij er niet bij. Wel liet onder andere de Duitse premier, Olaf Scholz, zijn gezicht zien.

10:17 Schoof eerste leider op de top

“Ik voel me buitengewoon goed voorbereid op de Europese top van vandaag.” Premier Dick Schoof heeft er duidelijk zin in. Het zal een spannende dag voor hem worden: voor Schoof is het zijn eerste echte Europese top. “Maar veel van de collega’s heb ik de afgelopen maanden al op verschillende plekken ontmoet.”

De inzet voor Schoof is duidelijk: Europese partners voor strenger migratiebeleid zoeken: “Nederland heeft veel ambitie op dit vlak. En we merken dat er nu toch wel een andere sfeer in Europa hangt.” Schoof is ervan overtuigd dat de lijn die Nederland kiest, zoals het verminderen van de instroom en het versnellen van de terugkeer van uitgeprocedeerde asielzoekers, “echt gaat landen in Europa”.

Ook over het nieuwe plan van het kabinet om terugkeerhubs in Oeganda op te richten denkt Schoof dat er veel enthousiasme onder zijn Europese collega’s zal zijn. Concrete afspraken over migratie verwacht Schoof vandaag echter niet. “Ik hoop dat we vandaag vooral een signaal geven om aan de slag te gaan met Europa.”

Schoof is de eerste leider die op de top arriveert. Veel van zijn collega’s zitten eerst nog samen met de kopstukken van hun Europese partij op een zogeheten ‘voortop’. De partijloze Schoof kan daar niet aan deelnemen. In plaats daarvan heeft Schoof voor de top echt begint een overleg georganiseerd met zijn Deense en Italiaanse collega’s, belangrijke partners op vlak van strenger asielbeleid.

08:36 EVP-kopstukken komen samen

We beginnen er vroeg aan. In het Sofitel Hotel aan het Jourdanplein zijn om 8:00 uur de kopstukken van de christendemocraten (EVP) alvast samengekomen om de neuzen in dezelfde richting te krijgen. Dat betekent dat Commissievoorzitter Ursula von der Leyen haar plan om de nieuwe migratieregels te versnellen alvast kan uitleggen. Ook Eurocommissaris voor Klimaat Wopke Hoekstra schuift aan. Voor de Franse premier Michel Barnier is het zijn eerste voortop als Europees politiek zwaargewicht.

08:09 Wat staat er voor vandaag op de agenda? 

Er zal vandaag door de EU-leiders uitvoerig over migratie worden gesproken. Belangrijk wordt het evalueren van de ‘integrale aanpak’. Hoe staat het met de betere controle van de EU-buitengrenzen? Of met het versnellen en verhogen van de terugkeer van illegale migranten? Verder zullen de leiders met elkaar in gesprek gaan over de militaire steun aan Oekraïne, dat land gaat een koude winter met weinig energievoorraden tegemoet. Ook wordt er gesproken over een onmiddellijk staakt-het-vuren, voor zowel Gaza als langs de Libanees-Israëlische grens. 

Een ander veel besproken onderwerp is Europa’s concurrentievermogen. De leiders zullen over de rapporten van Enrico Letta en Mario Draghi discussiëren. Hoewel de top voor donderdag en vrijdag staat ingepland, is het de verwachting dat het na vandaag klaar is. 

Voor premier Dick Schoof is het vandaag zijn eerste Europese top, makkelijk zal het voor hem niet worden. Uit het debat met de Tweede Kamer als voorbereiding op de top blijkt dat het kabinet worstelt met zijn Europese agenda. Met soms tegenstrijdige posities van Schoof tot gevolg. Jasper Roorda heeft het verhaal.