Als je Ursula von der Leyen hoort over de toetreding van Oekraïne aan de Europese Unie denk je dat het zo gepiept is. “Ze horen bij ons en we willen hen erbij”, zei ze tegen Euronews. Toch is versnelde toetreding niet zo gemakkelijk als het klinkt. Er liggen nog een aantal hobbels op de weg.
De Oekraïense president Volodimir Zelensky vroeg toen om Oekraïne ‘onmiddellijk’ lid te maken via een speciale procedure. Ook al zou er een versneld traject beginnend dan nog moet Oekraïne zich opmaken voor een lange onderhandelingsprocedure. Wat Commissievoorzitter Von der Leyen zegt is niet reëel volgens, Europarlementariër Malik Azmani (VVD). Dat zei hij maandagochtend bij het WNL programma ‘Goedemorgen Nederland’.
Democratie?
Om toe te treden tot de Europese Unie moet een land voldoen aan de Kopenhagen criteria. Formeel zijn er maar vier summiere regels. Artikel 49 (twee alinea’s) zegt alleen dat ‘elke Europese staat’ een verzoek tot lidmaatschap kan indienen, mits die een aantal voorwaarden eerbiedigt. Die criteria staan in artikel 2: respect voor de mensenrechten, gelijkheid, een stabiele democratie, de rechtsstaat. Het is nog niet zo gemakkelijk om deze elementen te beoordelen en te bewijzen.
Zelfs het criterium van stabiele democratie kan nog een knelpunt worden. Het duurde bijvoorbeeld zo’n vijftien jaar totdat Bulgarije en Roemenie konden toetreden. Zelfs als Oekraïne een paar jaar sneller zou toetreden is het nog de vraag of Zelenski dan nog steeds president is. Het zou zo maar kunnen dat er dan geen democratische regering meer aan de macht is.
In het vragenuurtje gaf minister Schreinemacher van Buitenlandse Handel al aan dat ze twijfelde over de mogelijkheid van versnelde toetreding. “Er zijn geen short-cuts.”
De oorlog?
De het conflict in Oekraïne is de reden van de versnelde toetreding, maar kan ook een obstakel zijn tijdens de onderhandelingen. Eerder werd de toetreding van Kroatië uitgesteld vanwege conflict. Vanwege een grensconflict met Slovenië werden de toetredingsonderhandelingen in december 2008 opgeschort.
Alle lidstaten akkoord?
Overal zijn de meningen over het toetreden van Oekraïne verdeeld. In de Nederlandse Tweede Kamer juichen niet alle partijen toetreding toe. Ook in andere Europese landen is dit het geval. Toch zal uiteindelijk het hele Europees Parlement moeten instemmen met de toetreding van Oekraïne voordat het officieel wordt. De woorden van Von der Leyen zijn eerder symbolisch, vindt hij. Dat haalbaarheid van het mogelijke toetreden leidt in Europese landen vervolgens tot discussie. “Dit leidt dan weer tot verdeeldheid. In nationale parlementen en ook in de EU.”
Het aantal inwoners?
Oekraïne is het grootste land van Europa, op Rusland na. Als Oekraïne zou toetreden tot de Europese Unie krijgen we ze er direct meer dan 43 miljoen inwoners bij. Daarmee zou ook het Europees Parlement veel parlementariërs krijgen. Even ter vergelijking Frankrijk heeft inwoners meer dan 67 miljoen wat zich en daarmee 79 zetels in het parlement. Nederland heeft 29 Europarlementariërs.
Hoopvol
De Europese delegatie in Oekraïne is hoopvol. “De EU is teruggekeerd naar Kiev”, schrijven ze in een tweet. Op de foto met de Europese vlag staat Matti Maasikas, hoofd van de delegatie van de Europese Unie in Oekraïne.
