EU-leiders zijn het eens: Von der Leyen, Costa en Kallas krijgen topfuncties in Brussel

Het is ze gelukt. EU-regeringsleiders wilden nog voor het zomerreces een besluit nemen over wie straks de EU gaat leiden. De conclusie is zoals verwacht.

4 min. leestijd
(Bron foto: Europese Raad)

Ursula von der Leyen mag opnieuw aan het hoofd staan van de Europese Commissie. EU-regeringsleiders bereikten vannacht een overeenkomst over de verdeling van de topfuncties binnen de EU. Let op: het Europees Parlement moet ook nog instemmen voor de positie van Von der Leyen duidelijk is. De Brusselse bubbel kreeg kort na middernacht alvast een hint. De eerste zwarte auto’s met getinte glazen en politie-escort, waar EU-regeringsleiders zich gewoonlijk in verplaatsen door Brussel, reed langs het Europees Parlement. ‘Er is een deal’, gonsde het op het Luxemburgplein waar lobbyisten, ambtenaren en Parlementsmedewerkers aan het drinken waren.

De poppetjes

De christendemocraat Von der Leyen (EVP) mag dus door van de regeringsleiders. Ze was al vijf jaar voorzitter van de Europese Commissie en voerde tijdens de afgelopen verkiezingen ook campagne. Dat deed ze in 2019 niet. Ze was toen compleet buiten beeld tot de Franse president Macron haar naar voren schoof, terwijl het Europees Parlement nog discussieerde over het feit of de christendemocraat Manfred Weber of de socialist Frans Timmermans Commissievoorzitter moest worden. Verder ook succes voor de Portugese ex-premier António Costa (S&D). De socialist wordt voorzitter van de Europese Raad. Die functie is nu nog in handen van de Belg Charles Michel. Overigens heeft het Europees Parlement over die topfunctie niets te zeggen.

En Kaja Kallas (Renew), de liberale ex-premier van Estland, is door de regeringsleiders vooruitgeschoven als EU-buitenlandchef. Ze neemt daarmee het stokje over van de Spaanse Josep Borrell. Als buitenlandchef vertegenwoordigt Kallas de EU straks bij andere landen. Een belangrijke functie vergelijkbaar met de minister van Buitenlandse Zaken in Nederland.

Coalitie

De uitslag is geen verrassing. De namen gingen al rond in de Brusselse wandelgangen en ook de Europese partijen waar Von der Leyen, Costa en Kallas bij horen zijn niets nieuws. Toen de eerste verkiezingsuitslagen uit heel Europa binnendruppelden, sprak Von der Leyen de pers al toe. “We gaan verder met dezelfde vertrouwde coalitie”, zei ze toen.

De verkiezingsoverwinning van de conservatieve ECR en nationalistische ID-fractie vertaalt zich dus niet naar de topfuncties in Brussel. Tot grote ergernis van de Italiaanse premier Georgia Meloni. Ze staat aan het hoofd van de ECR-fractie en was niet te spreken over de gang van zaken. Ze was zo boos dat ze de pers tijdens de top voorbijliep, ze wilde het er niet meer over hebben.

Kritiek van rechts

De ECR voelt zich buitengesloten. De conservatieven zijn in het Europees Parlement nu de derde fractie. Doordat nieuwe partijen zich bij hen aansloten, haalde ze de liberale Renew-fractie onlangs in. En dat moet ook een plek aan de onderhandelingstafel opleveren, vindt Meloni. Dat is dus niet gebeurd. Volgens demissionair premier Mark Rutte is dat niet gek. “Eens in de vijf jaar voeren EU-regeringsleiders partijpolitiek”, zei hij tijdens de top. Nu dus, net na de verkiezingen. Volgens Rutte zijn er Europese fracties die simpelweg niet met de ECR willen samenwerken en dus kan er ook geen coalitie met de conservatieven gevormd worden.

Wat dat straks voor Von der Leyen gaat betekenen moeten we nog zien. Op 18 juli wil het Europees Parlement stemmen over de topfunctie van Von der Leyen, pas daarna heeft ze haar baan officieel. Ze heeft 361 stemmen nodig en hoewel de christendemocraten, socialisten en liberalen technisch gezien genoeg zetels hebben om Von der Leyen te steunen, kunnen tegenstanders van haar beleid juist binnen diezelfde fracties alsnog voor problemen zorgen.

Klimaatproblemen

Binnen de EVP zijn er Europarlementariërs die zich niet kunnen vinden in klimaatwetgeving die Von der Leyen in haar vorige termijn erdoor wist te krijgen. De natuurherstelwet bijvoorbeeld, waar het CDA zich uiteindelijk tegen verzette. Ook de BBB, die nu twee zetels krijgen, zag niks in die wetgeving. Maar aan de andere kant van het spectrum heeft Von der Leyen ook niet iedereen mee. Ze begon haar vorige termijn als voorvechter van klimaatmaatregelen, maar gaf de laatste paar maanden toch ruimte om die maatregelen af te zwakken. En dat viel niet in goede aarde bij de socialisten en de Groenen, terwijl hun steun best belangrijk is.

Von der Leyen gaat volgende week al in gesprek met fractievoorzitters uit het Europees Parlement. Daarna stemmen de Europarlementariërs eind juli over haar aanstelling als Commissievoorzitter. Het Parlement mag ook stemmen over de positie van Kallas als EU-buitenlandchef, maar dat gebeurt waarschijnlijk pas na het zomerreces in september.