Een afhaalmaaltijd verpakt in plastic doosjes, geprinte koffiebekertjes op het werk, en het grootste deel van de producten in de supermarkt: wegwerpverpakkingen zijn overal. En er wordt steeds meer van gebruikt in de Europese Unie. Een aanzienlijk deel daarvan komt uiteindelijk als (plastic) vuil op de vuilnisbelt terecht. Per EU-inwoner is dit nu al 188 kilo afval per jaar.
Dit is niet alleen slecht voor het milieu, maar ook voor onze gezondheid. Daarom kwam de Europese Commissie vorig jaar met een voorstel om verpakkingsafval te verminderen. Zo moeten verpakkingen verdwijnen waar dat niet nodig is, en moet er veel meer hergebruikt en gerecycled gaan worden. Nu gaat ook het Europees Parlement akkoord.
Friet in je eigen tupperware
Onder andere het gebruik van lichte plastic tasjes wordt verboden. Ook moeten plastic verpakkingen voor een steeds groter deel uit gerecycled materiaal bestaan. Hiervoor moet de inzameling van plastic, papier en andere materialen een stuk duidelijker en makkelijker worden. Nu gaat van alles dezelfde prullenbak in.
Verder moeten bepaalde schadelijke stoffen zoals PFAS en Bisfenol A verdwijnen uit voedselverpakkingen. In de horeca moet er daarnaast veel meer met herbruikbare verpakkingen gewerkt gaan worden, die dus niet weggegooid worden na gebruik. Daarnaast moeten zij klanten de mogelijkheid bieden om hun eigen bakjes en bekers mee te nemen.
Verwaterd voorstel
In eerste instantie leek de Commissie goed weg te komen met de plannen. Tot deze het afgelopen voorjaar een vastere vorm kregen en, een paar weken terug, op de parlementsagenda terechtkwamen.
Eerst kwamen een aantal grote plastic-, karton- en fastfoodspelers – onder andere McDonalds, Dunkin, KFC, en meer – samen met een lobbyplan om de geest terug in de (plastic) fles te krijgen. Onder de slogan “samen voor duurzame verpakkingen” probeerden zij parlementsleden en publiek te overtuigen tegen te stemmen.
Ook kwam McDonalds met een hevig bekritiseerde studie die zou bewijzen dat Europese plannen voor hergebruik juist tot meer afval zouden leiden dan wegwerpverpakkingen. Deze werd vervolgens al snel verscheurd door een groep wetenschappers die onder meer wijzen op het achterhouden van data.
Ook in het Parlement leidde de “ongekende lobbypogingen” van de industrie tot kritiek. Pascal Canfin, voorzitter van de milieucommissie van het Europees Parlement zei tegen Euractiv: “Eerlijk gezegd begint dit op een grap te lijken.” Volgens hem en milieugroepen heeft de harde lobby geleid tot een verwatering van het originele voorstel van de Commissie.
Camembertgate
Ook in Frankrijk ontstond onrust bij de bekendmaking van het voorstel, maar dan om een heel andere reden. Camembertmakers en -liefhebbers brak plots het (angst)zweet uit toen werd bericht dat de traditionele ronde houten doosjes mogelijk zouden verdwijnen onder de nieuwe regels.
“Bureaucratische idioterie ten top”, klonk het al snel. En dus dienden Franse Europarlementariërs vorige week amendementen in om de camembert en andere ambachtelijke kazen te redden van herbruikbare (plastic) verpakkingen. De woede bleek echter onnodig: in het voorstel bestaat al een uitzondering voor producten met een beschermde herkomst, zoals camembert.
Haast geboden
Nu het Parlement de regels heeft aangenomen, beginnen er onderhandelingen met de lidstaten en de Raad. Die moeten nog akkoord gaan met het plan zoals dat nu op tafel ligt. De hoop is dit nog voor de Europese verkiezingen in 2024 voor elkaar te krijgen.
Het voorstel komt bovenop twee recent aangenomen voorstellen om de economie te vergroenen en minder afval te produceren. Gisteren stemde al een meerderheid van het Parlement voor een voorstel om het makkelijker te maken kapotte spullen te laten repareren. Een paar dagen daarvoor werd een deal gesloten om EU-landen te dwingen minder plastic afval naar arme landen te verschepen. Dit gebeurt nu op grote schaal.
Meer over deze zes fases in de Europese wettenfabriek lees je hier.