Het gaat niet goed met de Europese economie. Oud ECB-bestuurder en voormalig minister-president van Italië Mario Draghi schreef iets meer dan een jaar geleden een kiezelhard rapport dat de basis vormt voor de plannen van de huidige Europese Commissie. De rode draad: de administratieve lasten en regeldruk voor bedrijven moeten omlaag en Europa moet de geldkraan open zetten voor de industrie. Doet Europa dat niet? Dan houden we geen industrie meer over.

De Nederlandse econoom Paul Schenderling noemt het Draghi-rapport “uitstel van executie”. “Stel dat we zoveel belastinggeld investeren als dat Draghi voorstelt, dan blijft onze Europese industrie misschien vijf jaar langer in leven, terwijl de aarde nog verder uitgeput wordt. Het is een doekje voor het bloeden, dat bovendien de radicaal-rechtse politieke partijen in de kaart speelt.”

Schenderling praat tegen Brusselse Nieuwe over zijn nieuwste boek over Europa ‘Continent van de Kwaliteit‘.

Hyperglobalisering als kernprobleem

Volgens Schenderling zijn de huidige problemen van de Europese industrie niet los te zien van wat hij “hyperglobalisering” noemt: een systeem waarin goederen, diensten en kapitaal vrij over de wereld bewegen, zonder democratische normen of handhaving daarvan. “Bedrijven die in Europa produceren, moeten voldoen aan milieuregels en eerlijke lonen. Bedrijven die dat niet doen, verplaatsen hun productie naar landen waar dat goedkoper is en profiteren van het verschil. Dat is een grof schandaal dat we hebben geaccepteerd”, zegt hij.

Door dat systeem is volgens hem een tweedeling ontstaan tussen bedrijven die in Europa blijven produceren en bedrijven die uitwijken naar lagelonenlanden. “De lonen in Europa staan daardoor structureel onder druk. Bepaalde toeleveranciers profiteren, maar de werkende klasse ziet er niets van terug.”

De gevolgen zijn zichtbaar op de arbeidsmarkt én in de politiek. “De inkomens van de onderste veertig procent van de Europeanen zijn al veertig jaar niet gestegen, terwijl de productiviteit wel toeneemt. Dat leidt tot frustratie en verlies van beroepseer, en dat vertaalt zich politiek vaak in steun voor radicaal-rechts”, aldus Schenderling.

Twee keuzes

Schenderling stelt dat Europa gevangen zit tussen drie doelen die niet tegelijk haalbaar zijn: hyperglobalisering, strenge sociale en milieuwetgeving, en het behoud van een sterke industrie. “We kunnen er maar twee tegelijk hebben”, zegt hij.

“Óf we kiezen voor hyperglobalisering en onze industrie, maar dan moeten we sociale en milieuwetten afzwakken om concurrerend te blijven. Óf we behouden hyperglobalisering én onze sociale wetgeving, maar dan verliezen we onze industrie. Óf we willen onze industrie én onze sociale en milieustandaarden behouden, maar dan moeten we onze handelspolitiek fundamenteel hervormen.”

De Europese Commissie met haar huidige beleid – het verlagen van milieunormen en het verruimen van staatssteun – voor de eerste variant. “We kopen tijd met belastinggeld, maar lossen niets op.”

Meer bescherming

Waar de Europese Commissie in haar nieuwe economische strategie kiest voor meer staatssteun en het versoepelen van regels om de industrie te ontzien, pleit Schenderling juist voor meer bescherming en meer eerlijkheid. Niet via subsidies, maar via beleid dat de onderliggende oorzaken van oneerlijke concurrentie aanpakt.

“We moeten geen willekeurige tarieven invoeren zoals Trump doet”, zegt hij. “Maar we moeten wel tarieven invoeren die passen bij onze Europese waarden. Een politicus moet niet bang zijn voor banen, want die verdwijnen toch als we op deze weg doorgaan. De vraag is welke politicus dit eerlijke verhaal durft te vertellen.”

Met zijn nieuwe boek Continent van de Kwaliteit wil Schenderling dat debat openbreken. “Politici weigeren over handelspolitiek te praten. Als je dat gesprek niet voert, graaf je het graf van de democratie”, waarschuwt hij.

Lees het volledige interview met econoom Paul Schenderling in onze nieuwsbrief Van economie tot euro. Daarin gaat hij dieper in op de oplossingen die hij ziet voor de Europese industrie én op het politieke debat dat volgens hem ontbreekt. “Vanuit de liberalen en de sociaaldemocraten is het onbegrijpelijk dat zij het niet hebben over internationale handel”, zegt Schenderling. Abonneer je nu en ontvang het hele interview deze week in je mailbox.