Een van de spannendste dossiers: Oekraïne. Het land trekt aan de alarmbel omdat het dringend nieuwe steun nodig heeft. De financiële reserves kunnen elk moment uitgeput raken. Zeker nu de steun van de Verenigde Staten vastloopt in het Amerikaanse Congres, zijn alle ogen op Brussel gericht.

Oekraïne

26 van de 27 EU-landen zijn voor een Oekraïens steunpakket dat tot 17 miljard euro aan subsidies en 33 miljard euro aan leningen bevat voor de komende vier jaar. Maar de gebruikelijke boeman, de Hongaarse premier Viktor Orban, blokkeert de boel. Een extra Europese top op 1 februari moet soelaas bieden.

Ook begint de EU dit jaar officieel de toetredingsgesprekken met Oekraïne en Moldavië. Op voorwaarde dat de landen de komende maanden de laatste rechtsstaathervormingen doorvoeren die ze aan de Europese Commissie hadden beloofd.

Let op: die gesprekken zijn zeker dit jaar nog niet afgerond. De onderhandelingen worden opgedeeld in hoofdstukken per beleidsdomein (bijvoorbeeld milieu, landbouw, onafhankelijke rechtspraak…). Per onderwerp moeten alle EU-landen telkens bevestigen dat de kandidaat-lidstaat alle taken heeft voltooid.

Begrotingsregels

De meeste grote geplande Europese hervormingen, zoals de natuurherstelwet of de nieuwe migratieregels, zijn al zo goed als afgewerkt. Maar over één hoofdpijndossier moeten de lidstaten nog een akkoord met het Europees Parlement sluiten: de Europese begrotingsregels. Na lang steggelen slaagden de lidstaten er pas net voor de kerst in om een standpunt in te nemen.

Verder staan er nog veel economische onderwerpen op de planning, waarover de lidstaten onderling een akkoord moeten sluiten. Om de EU aantrekkelijk te houden voor bedrijven, wil de Belgische EU-voorzitter de energie-unie (die de EU onafhankelijker moet maken van ingevoerde energie) afwerken. Daarvoor staan er nog grote hervormingen van de Europese elektriciteitsmarkt op de planning.

EU-belasting

Ook de kapitaalmarktenunie willen de Belgen afronden. Die moet ervoor zorgen dat het makkelijker wordt om aandelen uit een ander EU-land te kopen, waardoor Europese bedrijven makkelijker kapitaal kunnen ophalen.

En dan is er nog de discussie over de Europese meerjarenbegroting. Die loopt tot 2027, maar halfweg de rit is de pot door de pandemie en de oorlog in Oekraïne al bijna leeg. De lidstaten staan echter niet te trappelen om meer geld aan Brussel af te staan. Ook probeert het Europees Parlement er een voorstel door te duwen voor meer rechtstreekse EU-belasting.

Von der Leyen II?

Van de Europese Commissie moeten we niet al te veel nieuwe voorstellen meer verwachten. Omdat de Commissie doorgaans de eerste schakel is in de Brusselse wettenfabriek zou er met de Europese verkiezingen in juni nog te weinig tijd zijn. Behalve wat kleinere technische dossiers, zoals een plan om rapportageverplichtingen voor bedrijven af te zwakken, staan er niet veel voorstellen van de Commissie op de planning.

Ook in de tweede helft van het jaar moeten we nog niet te veel van de ‘nieuwe’ Europese Commissie verwachten. Het wordt vooral spannend hoe deze eruit zal zien na de Europese verkiezingen. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen heeft nog altijd niet gezegd of ze al dan niet verder wil, maar alle sterren staan buitengewoon gunstig voor haar. Vooralsnog is er geen uitdager.

De bedoeling is dat na de Europese Parlementsverkiezingen de leiders van de EU-lidstaten samenzitten om in één nacht te bepalen hoe het kernteam van de Europese Commissie eruit komt te zien. Denk aan de voorzitter, de vicevoorzitters en de EU-buitenlandchef. In de komende weken gaan de EU-landen die nog geen Eurocommissaris in het kernteam hebben, kandidaten voordragen voor de overige banen.

Waar is Mark?

Nog een spannend baantje om in de gaten te houden: de nieuwe secretaris-generaal van de NAVO. Op 1 oktober 2024 zal de Noor Jens Stoltenberg de functie neerleggen. Niemand minder dan onze eigen demissionaire premier Mark Rutte ziet die “heel interessante baan” wel zitten. Maar ook de Estse premier Kaja Kallas en de Letse minister van Buitenlandse Zaken Krisjanis Kariņs tonen belangstelling.

Vooralsnog blijft Rutte met zijn jarenlange internationale ervaring en goede relaties met de Verenigde Staten de favoriet. Maar veel NAVO-landen willen eindelijk eens een Oost-Europeaan aan het roer zien. Een Baltische kandidaat lijkt dus zo gek nog niet. Ook heeft Rutte zich in zijn voet geschoten door jarenlang als Nederlandse premier zelf de NAVO-normen voor defensie niet te halen.