Europa moest van het Russisch gas af. Koste wat het kost. In allerijl stelde de Europese Commissie daarom REPowerEU op: een ambitieus plan dat naar alternatieven voor Russisch gas zou zoeken en daarbovenop nog eens zou bijdragen aan de klimaattransitie. Het prijskaartje? 300 miljard euro.
Over waar dat geld juist vandaan moet komen, zijn de Europese instellingen nog volop aan het stechelen. Nederland liet alvast weten geen voorstander te zijn van het idee om het plan deels te financieren door meer emissierechten te veilen. Al zou dat zo’n 20 miljard euro kunnen opleveren.
Het systeem
Wie in de Europese Unie CO2 wil uitstoten, moet daar vergunningen voor indienen, de zogenaamde emissierechten. Deze worden bij overheidsveilingen verkocht. De afgelopen jaren lag de prijs voor zo’n emissierecht echter structureel te laag om het uitstoten van CO2 echt te ontmoedigen. Daarom begon de Europese Commissie in 2019 met het terugkopen van rechten. Door een deel van de rechten van de markt te halen, wou de Commissie de prijs opdrijven.
Uit deze buffer van teruggehaalde emissierechten wil de Commissie nu weer juist méér emissierechten terug aan de markt verkopen. Met de opbrengst hoopt ze het REPowerEU-plan deels te kunnen financieren. Maar die vlieger gaat niet op voor Kaag: “Een dergelijke veiling leidt tot een hogere CO2-uitstoot. Dat rijmt niet met onze klimaatambities.” Talloze milieuorganisaties, waaronder het Wereld Natuur Fonds en Carbon Market Watch, tekenden afgelopen maanden ook al bezwaar aan tegen het plan.
Daarbovenop zit het Kaag niet lekker dat deze creatieve aanwending van het emissierechtensysteem de geloofwaardigheid ervan ondermijnt. Want als beleidsmakers dat één keer doen, wat houdt hen dan tegen om in de toekomst vaker soelaas bij het systeem te gaan zoeken?
Constructief meedenken
Dat betekent echter niet dat Kaag geen mogelijkheden ziet om het REPowerEU-plan toch deels via het emissierechtensysteem te financieren. In haar brief laat ze namelijk weten wel voorstander te zijn van het versnellen van emissierechtenveilingen. Daarbij is het de bedoeling om nu meer rechten te veilen en dat in de toekomst te compenseren door er minder te verkopen. Het voordeel: op de lange termijn wordt er evenveel uitgestoten, maar er komt nu al wel geld vrij. Ook de integriteit van het systeem zou hierdoor gespaard blijven volgens haar.
Daarbovenop ziet de minister het ook zitten om met het reeds bestaande Europese Innovatiefonds het REPowerEU-plan deels te financieren. Dat is een subsidiepot van 38 miljard euro om de industrie te helpen investeren in groene technologie.
