Het stemt altijd een beetje nederig, dat aanschuiven in de rij voor een Amerikaanse security check. Bij de entree van de Amerikaanse ambassade in de Hongaarse hoofdstad Boedapest is het niet anders: de toon van de agenten is intimiderend en nors.

“No liquids? No metals? Take your belt off!”

Na anderhalf uur wachten zigzaggen we in een stoet van correspondenten en tv-ploegen langs een paar monsterlijk grote Suburban SUV’s richting de deur die leidt naar de perszaal.
“Heb jij énig idee waarom we hier zijn?” vraagt een Oostenrijkse collega.
Ik moet hem het antwoord schuldig blijven.

Zo begon afgelopen woensdag, 12 april, een even bijzondere als absurde dag in de internationale politiek, met in de hoofdrol David Pressman, de Amerikaanse ambassadeur in Hongarije.
Hij had een speciale persconferentie belegd. Waarover? Dat zouden we nog wel merken.

De geheimzinnigheid voedde de geruchtenmolen. Zou dit de dag worden van een Amerikaans politiek offensief tegen het autocratische regime van de Hongaarse premier Orbán? Of: was dit revenge day voor Pressman die al sinds zijn aantreden als ambassadeur frontaal botst met zijn ‘gastheer’ Orbán?

Steil achterover

Pressman versus Orbán is een botsing in slow motion die begint als op 13 mei 2022 president Joe Biden bekend maakt wie hij als nieuwe ambassadeur naar Hongarije wil sturen.
Pressman wie?

Al snel slaat het team van Orbán steil achterover als ze Pressmans cv lezen: een joodse, openlijk homoseksuele, mensenrechtenadvocaat die strijdt voor acceptatie van de lhbti-gemeenschap en zich ontfermt over journalisten die kopje ondergaan in autocratieën en dictaturen.

Orbán, die in zijn land de persvrijheid de nek omdraaide en anti-homowetgeving heeft ingevoerd, ziet de aanstelling van Pressman dan ook meteen als een vijandige provocatie: democraat Biden wil Orbán, een politieke boezemvriend van Donald Trump, kennelijk een lesje leren.
Uit wraak opent Orbán de aanval op Pressman.

De strijd tussen de twee mannen, op dit allerhoogste politieke en diplomatieke niveau, heeft inmiddels ongeziene vormen aangenomen.
Zo stak Pressman met een ludieke quiz online de draak met Orbáns pro-Kremlin-beleid. Meteen daarop liet één van Orbáns trouwste partijsoldaten, de voorzitter van het Hongaarse parlement, in de regeringsgezinde media weten dat Pressman “agressieve nonsens uitkraamt.”

Orbán zelf hield het in een toespraak bij een vileine naamgrap waarmee hij het activisme van Pressman hekelde. In plaats van een neutrale diplomaat heeft Biden met Pressman “een man from the press” gestuurd, vindt Orbán. “Nou maar hopen dat Biden hierna niet iemand stuurt met de naam Puccini.”
Puccs is het Hongaarse woord voor staatsgreep.

Spionnenbank

De botsing had aanvankelijk hilarische, lachwekkende kanten, maar is inmiddels uitgelopen op een politiek fiasco. Waarnemers spreken al over een historisch dieptepunt in de Amerikaans-Hongaarse relaties. En het wordt er allemaal niet beter op nu er in het Hongaarse straatbeeld billboards opduiken met de boodschap dat de Oekraïners strijden tegen dezelfde vijand als waar de Hongaren tijdens hun beroemde opstand in 1956  tegen vochten: tegen het Kremlin.

De billboardcampagne, duidelijk fel gekant tegen de pro-Kremlin-lijn van Orbán, is medegefinancierd door de Amerikaanse ambassade. Het is niet alleen een ongekende inmenging in de politiek in een gastland, het is ook olie op het vuur.

Tegen de achtergrond van die uitslaande diplomatieke brand betreedt na lang wachten, afgelopen woensdag, ambassadeur Pressman eindelijk de perszaal. De ernstige grimas op zijn gezicht verraadt dat de tijd van ludieke en hilarische pesterijen voorbij is. Staccato kondigt Pressman nieuwe Amerikaanse sancties aan, specifiek gericht tegen de Russische investeringsbank IIB die sinds 2019 zijn hoofdkantoor heeft in Boedapest.

Al jaren waarschuwen westerse veiligheidsdiensten dat IIB – bijgenaamd ‘de Spionnenbank’ – een dekmantel is voor Poetins spionnen. Maar ondanks Amerikaanse druk op Orbán om zich te distantiëren van IIB bleef de Hongaar de Spionnenbank juist faciliteren.
Pressman: “IIB-medewerkers kregen in Hongarije, nota bene een NAVO-bondgenoot, zelfs diplomatieke paspoorten uitgereikt waardoor ze immuniteit genoten en als spionnen gemakkelijk konden opereren. Daarmee vormt IIB niet alleen een gevaar voor Hongarije, maar voor heel Europa en voor alle NAVO-landen.”

Hoe gaat Pressman versus Orbán nu aflopen? Pressman zit nog maar in zijn eerste jaar van het doorgaans vierjarige mandaat van een ambassadeur. Hij moet dus nog even mee, in het land van Orbán. Misschien kan hij hoop putten uit Orbáns manoeuvre de dag na de persconferentie.
Geheel onverwachts kondigde de Hongaarse regering aan dat het niet langer gastland wil zijn van de IIB. Ofwel: de als bankiers vermomde spionnen van Poetin kunnen hun koffers pakken.
Tussenstand: 1 – 0 voor Pressman. Wordt vervolgd.

Tijn Sadée is correspondent pendelend tussen Brussel en Zuidoost-Europa. Volg hem op zijn reisblog
www.balkandashboard.com