Het doet denken aan de Kamerwissel van 2002, na de verkiezingszege van Lijst Pim Fortuyn (LPF). 83 Tweede Kamerleden moesten toen hun post verlaten. Ruim de helft daarvan wilde wel verder, maar haalde geen zetel. De paarse coalitiepartijen moesten het het meest ontgelden.
Zoveel
Nu gebeurt iets soortgelijks: gisteren vertrokken 80 Kamerleden, sinds die verkiezingen in 2002 zijn dat er niet meer zoveel geweest. Ook dit keer komen de coalitiepartijen gehavend uit de strijd, en harkt een nieuwkomer veel zetels binnen. Nu vertrekken er altijd wel parlementariërs na verkiezingen: in 2017 vertrokken er 71, in 2021 68. Maar zoveel als nu is het in geen twintig jaar geweest.
Er gaat wat verloren: vlieguren en ervaring. Maar de nieuwe samenstelling brengt ook iets: meer Kamerleden buiten de Randstad, en meer verschillende soorten opleidingen. Waar het in de campagne niet zoveel over Europa ging, is nu de vraag: welke rol speelt Europa ná de verkiezingen in het politieke debat? Verliest de Kamer ook veel Europa, en wat komt er voor terug?
Wandelende Europese vlaggen
De commissie Europese Zaken verliest 12 van de 32 leden. Sommigen daarvan zitten er in omdat er nu eenmaal iemand in moest, maar er zijn ook een paar wandelende Europese vlaggen die het schip verlaten. D66’er Sjoerd Sjoerdsma bijvoorbeeld. Hij werd vanwege zijn fanatieke inzet voor steun aan Oekraïne een typetje in de dagelijkse podcast Weer een dag van Gijs Groenteman en Marcel van Roosmalen.
Salima Belhaj, ook van D66, was zo Europees dat ze zelfs lijsttrekker voor de Europese verkiezingen wilde worden. Dat is haar niet gelukt, maar nu ze niet in de Kamer komt, wil ze misschien nog wel op de lijst. Dan kan ze naar Brussel met vertrekkend Kamerlid Raoul Boucke (D66), die bij de vorige verkiezingen na dertien jaar de Europese hoofdstad verliet.
Heel Europees, maar verder niet heel aanwezig was oud-ambtenaar bij de Europese Commissie Martijn Grevink van de VVD. Hij had de post van telecommunicatie, ook moeilijk om iets van te maken. Maar goed: hij heeft in het ruime jaar dat hij Kamerlid is, Brussel niet eens verlaten als woonplaats. Dus dat speelt mogelijk mee.
Wennen
Het zal ook even wennen zijn bij de debatten over de Europese toppen en Raden. Financiënminister Sigrid Kaag moet het stellen zonder SP-Kamerlid Mahir Alkaya, aanvoerder van het verzet tegen de digitale euro.
Ook de uitvoerige bespiegelingen van Derk Jan Eppink (eerst JA21, nu BBB) komen niet terug in die commissiedebatten. Eppink trok het debat vaak de Europees-historische dimensie in. Dan vroeg hij bijvoorbeeld aan de PvdA een vergelijking te trekken met de Duitse SPD, “die toch altijd een voorbeeldfunctie had voor de PvdA”, of aan D66 hoe ze zich nu verhouden tot oprichter Hans van Mierlo (“Ik heb hem nog gekend”).
Andere Europeanen die we niet terugzien in de Kamer: Mustafa Amhaouch (CDA), Nilufer Gündogan, Steven van Weyenberg (D66).
Wie nu?
Wie die rollen gaan overnemen, moet nog blijken. Bij NSC zijn er de Europeanen Caspar Veldkamp en Eddy van Hijum. Veldkamp was ambassadeur en komt net over uit Londen, waar hij bewindvoerder was bij de Europese Bank voor Wederopbouw. Van Hijum heeft zich als gedeputeerde veel ingezet in Brussel, en wist het tijdens de campagne ook nog wel eens over de EU te hebben.
Frans Timmermans, die nu een toekomst als fractievoorzitter voor zich ziet, zal qua Europagehalte niet één maar drie zetels overnemen.