Een jaar geleden berichtte Brusselse Nieuwe over het burgerinitiatief ‘Bontvrij Europa’. Het initiatief riep op om het fokken van pelsdieren en de handel in hun pels te verbieden in de hele EU. In Nederland is het fokken al verboden, maar bont verkopen kan nog altijd. In Polen en Denemarken is zelfs nog geen fokverbod.

Meer dan een miljoen Europeanen ondertekenden de petitie, onder wie 42.000 Nederlanders. Dat betekent dat de Europese Commissie ernaar moest kijken.

Ook burgers

De Europese Commissie is de enige EU-instelling is die een wetsvoorstel kan doen. Maar het Europees Parlement, de enige rechtstreeks verkozen EU-instelling, kan de Commissie via een resolutie hiertoe oproepen. Ook burgers kunnen dit – sinds 2012 – via een zogeheten ‘burgerinitiatief’ (EIB).

Wie een initiatief wil starten, moet een burgercomité oprichten dat bestaat uit minstens zeven EU-burgers, uit minimaal zeven EU-landen. Zo’n initiatief mag betrekking hebben op alle gebieden waarop de Commissie een wetsvoorstel mag doen, zoals klimaat, energie, landbouw, consumentenbescherming, vervoer, volksgezondheid, digitale rechten, of – denk aan Bontvrij Europa – het welzijn van dieren.

Als er binnen een periode van twaalf maanden na officiële registratie één miljoen EU-burgers hun handtekening onder het initiatief plaatsen (met weer een minimumaantal uit zeven EU-landen), moet de Commissie beslissen wat ze ermee gaat doen.

“Een krachtig instrument!“

“Met dit krachtig instrument, kan jij het Europese beleid beïnvloeden”, hoor je in dit EU-filmpje. Nu, of het werkelijk zo krachtig is, is nog maar de vraag. Eén van de kritiekpunten is dat te weinig Europese burgers weten van het bestaan ervan – wie weet brengt deze Babbel hier een beetje verandering in.

Bovendien bestaat er geen garantie dat, zelfs al heb je de miljoen handtekeningen verzameld, je werkelijk impact hebt op de Europese politiek. De Commissie kan altijd zeggen: ‘We willen geen wetsvoorstel lanceren, en wel hierom en daarom’. En als ze dat wel doet, kan het idee natuurlijk ook nog ergens stranden in de Brusselse wettenfabriek.

Het burgerinitiatief ‘Red de bijen, red de boeren’, dat een verbod wilde op synthetische pesticiden tegen 2035 en meer dan een miljoen handtekeningen verzamelde, kreeg als antwoord van de Commissie: kijk, we doen al heel wat via de Green Deal, een nieuw wetsvoorstel vinden we dus “minder passend“. Au! In februari belandde een wetsvoorstel om pesticiden tegen 2030 te halveren overigens in de prullenmand.

Meer geluk voor de initiatiefnemers van ‘Bontvrij Europa’ die ook de nodige één miljoen handtekeningen verzamelden? Zij kregen deze zomer de kans de Europese Commissie te ontmoeten, om hun “initiatief nog eens toe te lichten” en de “reikwijdte ervan te verduidelijken”, waarna ze – een paar maanden later – over de kwestie “van gedachten” mochten “wisselen” met het Europees Parlement.

Een ‘krachtig instrument’, lijkt mij, promotietaal, wat je nodig hebt, is een krachtige wil en een onstuitbaar doorzettingsvermogen.

En jij?

Op dit moment lopen tien Europese burgerinitiatieven. Je handtekening zetten kost minder moeite. Zie je iets in het idee dat grote vermogens belast zouden worden om de klimaattransitie te financieren? Word je blij van de gedachte dat je nooit meer hoeft te vliegen omdat je nu snel en makkelijk via de trein door Europa kan reizen? Maak je je druk om de mensonterende behandeling van migranten aan de Europese buitengrenzen? Deze en andere EU-burgerinitiatieven, die nog volop handtekeningen verzamelen, vind je hier.

Wie zelf een mooi idee heeft, én in het bezit is van een ijzeren wil, kan voor zijn of haar burgerinitiatief een kijkje nemen op deze website. Voor verdere praktische tips.

Meer over deze zes fases in het Europese besluitvormingsproces lees je hier.