De EU gebruikt twee kleuren in haar vlag, maar veel meer om haar jargon op te sieren: na een Babbel over oranje, gele en blauwe kaarten, schrijf ik er vandaag eentje over iets wits: een witboek.
Eind oktober las ik dit woord in Brussels Peil (dé EU-nieuwsbrief voor Nederlanders, en dat helemaal gratis). Wat stond er precies? Beoogd Eurocommissaris voor Defensie, Andrius Kubilius, moet een ‘witboek’ schrijven over de toekomst van de Europese defensie. Samen met beoogd EU-buitenlandchef Kaja Kallas.
13.000 woorden
Wat is dat? Nu, voordat een Europese Commissie een concreet wetsvoorstel lanceert (de enige EU-instelling die dat recht heeft, lees deze Babbel), toetst ze bij anderen af of het eigenlijk wel zo’n goed voorstel is. Dat doet ze via een zogeheten ‘witboek’.
In dit document zet de Europese Commissie uiteen hoe ze bepaalde doelen wil bereiken. Haar ideeën zijn hier al vrij uitgewerkt. Zo bevat het witboek over kunstmatige intelligentie (2020) vrij concrete ideeën om via AI de gezondheidszorg te verbeteren en klimaatverandering tegen te gaan, terwijl de risico’s van de technologie worden beperkt. Dit document bevat zo’n 13.000 woorden, een zesde van een gemiddeld boek.
Het bekendste witboek (‘white paper‘) stamt uit 1985, geschreven door toenmalig Commissievoorzitter Jacques Delors. Dit witboek legde de basis voor de interne markt zoals we die vandaag kennen.
Oh ja, natuurlijk gaat zo’n witboek altijd over zaken waarvoor de EU überhaupt bevoegd is, en die de lidstaten niet beter op nationaal niveau op zouden kunnen lossen (als dat wel zo is, wordt het ‘subsidiariteitsprincipe’ geschonden, en mogen landen een gele of oranje kaart trekken, lees deze Babbel).
Tijd voor discussie
Is het witboek klaar, dan is het tijd voor discussie. Daarom wordt dit document buiten de bubbel ook wel ‘discussiestuk’ genoemd. De Europese Commissie nodigt de EU-lidstaten, de Europarlementariërs, de Europese burgers (ook jou, kijk hier) en allerlei belangengroepen uit om dit witboek af te schieten, goed te keuren en/of wijzigingen voor te stellen.
De Commissie neemt die reacties overigens zeer ernstig. Vaak laat ze die zwaar doorwegen in het concrete wetsvoorstel. Zo’n wetsvoorstel – opgesteld na de ‘eerste reacties’ op het witboek – noemen wij, Brusselse Nieuwe, een ‘strak plan’. Werp even een blik op de balk onderaan.
Wit en groen
Zoals ik al zei, de EU houdt van kleuren. Er bestaat nog een fase vóór het witboek, en dat is … je raadt het nooit: het groenboek. Zo’n groenboek wordt niet geschreven om ‘discussies’ te starten, maar ‘verkennende discussies’ over ‘nog minder concrete voorstellen’. Tja, gemakkelijk maken ze het niet voor je in de bubbel.
De tijd tussen een groenboek en concreet beleid kan soms oplopen tot tien jaar. Met de herverkiezing van Trump zit de EU op hete kolen. Voor Andrius Kubilius geldt alvast een harde deadline: honderd dagen na zijn aanstelling als nieuwe defensiecommissaris moet zijn witboek ‘over de toekomst van de Europese defensie’ klaar zijn.
Zowel het groenboek en als het witboek behoren tot de eerste fase in het EU-besluitvormingsproces, die van de ‘mooie ideeën’. Meer over deze zes fases lees je hier.
