Wat hebben gladiatoren, wilde beesten en een arena gemeen? Ze kunnen bijdragen aan een sterker Europees Parlement. En dat is belangrijk, vindt Europarlementariër Sophie in ’t Veld, want een robuuste parlementaire democratie ligt aan het hart van de Europese Unie. Het komt allemaal samen in haar laatste boek: The Scent of Wild Animals. 

Te zwak

“Ik hou ontzettend van de wildebeestenlucht die hier in dit gebouw hangt”, zei Hans van Mierlo – geestelijk vader van de politieke partij van In ’t Veld – over het Nederlands parlement in 1977. Diezelfde geur ontbreekt in het Europees Parlement, betoogt In ’t Veld.

Het Europees Parlement heeft volgens het Europarlementslid de laatste jaren flink ingeboet. Er is veel macht afgedragen aan de andere instellingen, met name de Europese Commissie en de controlefunctie van het Parlement wordt niet meer serieus genomen. Of niet genoeg: “De antwoorden op onze parlementaire vragen zijn soms gewoonweg onbeschoft. Onbeschoft! En het parlement pikt dat.”

Onder druk wordt alles vloeibaar

En wellicht ook de machtsverhouding tussen de instellingen. Heeft de Oekraïne-crisis schot in de zaak gebracht, het roofdier in het Europees Parlement ontketent? “Ik zie wel dat, nu corona aan zijn einde komt en Oekraïne zich ontvouwt, er weer leven is in het huis. Maar de afgelopen 2 jaar hebben sporen nagelaten. Het Europees Parlement staat aan de zijlijn en we laten het maar gebeuren. Dat betreur ik.”

“Tegelijkertijd kun je niet ontkennen dat er grote stappen worden gezet, en dat juich ik toe: een slagvaardig Europa. Maar we hebben ook een democratisch Europa nodig waar beslissingen niet achter gesloten deuren worden genomen. Het betoog dat ik heb gehouden wordt gelogenstraft door wat er nu gebeurt.”

Gladiatoren-politici

“Het parlement is té traag en té timide. Er zijn momenteel te weinig gladiatoren in het Parlement en dat heeft te maken met 3 toevalsfactoren. Een daarvan is dat er een bovenmatig aantal nieuw leden is (60%). Daardoor ben je een deel van je institutioneel geheugen en ervaring kwijt. Dan is er nog corona, waardoor fysieke samenkomsten uitbleven en ook dat is schadelijk gebleken voor de werking van een parlementaire democratie. En tot slot het vertrek van de Britten en daarmee het verlies van een sterke parlementaire traditie.” 

Met Emmanuel Macron en het Franse voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie heeft Europa wellicht een gladiator te pakken. Maar ook dat moet volgens In ’t Veld met een korrel zout worden genomen: “Ik ben blij dat Macron nadrukkelijk Europa vooraan zet, het simpele feit dat een regeringsleider zo over Europa spreekt, is betekenisvol. Maar tegelijkertijd hebben de Fransen niets met het parlement. 7 decennia lang zie je 1 rode draad en dat is dat ze gekant waren tegen de parlementaire dimensie van de Europese Unie.”

Publieke arena

Een andere pilaar voor de parlementaire democratie is de publieke arena. U schrijft dat de toeschouwer, de burger, niet alleen bereikt maar ook betrokken moet worden. Dat gebeurde vrij recent door een burgerpanel in het teken van de Conferentie over de Toekomst van Europa. Is dat een succesverhaal?

“Ik denk niet dat het erg veel zoden aan de dijk zal zetten. Er komen best leuke ideeën uit maar je kunt niet zeggen dat tientallen miljoenen mensen betrokken waren. En al was dat wel zo, je ziet dat regeringsleiders geen enkele trek, maar dan ook geen enkele, trek hebben om Europa meer bevoegdheden te geven.”

Preek voor eigen parochie?

Het boek is inmiddels enkele maanden uit: hoe is het ontvangen? “Het was voor mij heel erg bedoeld, toch wel als een intern gericht iets. Wat ze de ‘Brussels Bubble’ noemen, want ik merkte dat er veel nieuwelingen zijn die nauwelijks de kans krijgen om een gevoel van die politieke arena te krijgen. Ik ben een van de veteranen dus ik vind het leuk om mijn observaties op deze manier te delen.”

“Verrassend veel mensen lezen het ook echt”, concludeert In ’t Veld opgewekt. “En dat is goed want we moeten de discussie op gang krijgen. We moeten ons binnen het Europees Parlement bewust worden van wat nu precies onze rol is.” The Scent of Wild Animals voelt dan ook eerder aan als een handboek voor gladiatoren-politici die de Europese arena gaan betreden dan als een uiteenzetting van de verloren beestengeur in het Europees Parlement.

Het boek kan via deze link gratis worden gelezen.