18.00 uur: De vergaderingen beginnen

Nu de ontmoetingen met de Oekraïense president Zelensky, de VN-secretaris-generaal Guterres en Europarlementsvoorzitter Metsola erop zitten, kan de Europese top echt beginnen. De EU-leiders hebben zich teruggetrokken in de achterkamertjes, waar ze eindelijk gaan praten over Oekraïne, Gaza en Bosnië en Herzegovina.

Grote besluiten hoeven we niet te verwachten. Hongarije ligt al dwars als het gaat om het gebruik van Russisch geld voor munitie voor Oekraïne. Hongarije wil een opt-out. Uiteindelijk moeten de vakministers daar een besluit over nemen. En ook over Bosnië en Herzegovina is nog onduidelijkheid. Wat Metsola betreft starten de toetredingsonderhandelingen snel. Nederland zei eerder vandaag nog dat het land ver gekomen is, maar nog niet ver genoeg.

17:50 uur: “Oekraïne is een schild voor Europa”

De voorzitter van het Europees Parlement Roberta Metsola heeft nogmaals de standpunten van het Parlement duidelijk gemaakt. Het Parlement is erg ambitieus in de steun aan Oekraïne. “We moeten koste wat het kost Oekraïne helpen en onze steun intensiveren,” aldus Metsola. “Oekraïne is een schild voor Europa, dus wij moeten een schild voor Oekraïne zijn.” Ze wil ook meer sancties tegen Rusland.

Het Parlement ziet ook graag Bosnië en Herzegovina als lidstaat. Om Europa sterker te maken tegen dreigingen vanuit Rusland moeten de gesprekken met de Westelijke Balkan worden versneld volgens Metsola. “Alleen gaan, werkt niet” en we moeten naar een “grotere Unie.”

16:15 uur: Belgische premier: “De situatie in Gaza is dramatisch”

“De situatie in Gaza is dramatisch. We zien dat mensen zichzelf voeden met gras. Mensen staan op de afgrond van hongersnood,” zegt de Belgische premier Alexander De Croo. Hij is blij met de oproep van de VS tot een onmiddellijk staakt-het-vuren in Gaza, maar ziet hierin ook een taak voor de EU. “Als Europeanen moeten we niet volgen, maar leiden op dit gebied.”

“Dit is de tijd om duidelijk te zijn. We moeten een onmiddellijk staakt-het-vuren eisen, alsook de bevrijding van de gijzelaars en iedereen op het goede spoor zetten bij onderhandelingen over een tweestaten-oplossing,” aldus de Belgische premier.

15:30 uur: “We hebben een situatie van straffeloosheid”

De secretaris-generaal van de Verenigde Naties António Guterres is ook aanwezig op de top. Hij wil dat de wereld zich aan “principes houdt, in Oekraïne én in Gaza. Geen dubbele standaarden dus.” 

“We hebben een situatie van straffeloosheid, waarin elk land en elke gewapende groep denkt dat het kan doen wat het wil, omdat er aan niemand verantwoording moet afgelegd worden”, zei Guterres. Hij voegde er ook aan toe dat het “essentieel is dat er vrede komt voor Oekraïne, en om dezelfde reden een staakt-het-vuren in Gaza.”

15:00 uur: Premier Rutte: “Bosnië moet nog veel doen“

Premier Rutte heeft nogmaals herhaald dat hij het openen van gesprekken met Bosnië en Herzegovina steunt, maar voegde er ook een kritische opmerking aan toe. “Bosnië heeft veel vooruitgang geboekt, maar ze moeten nog veel doen.” 

Eerder dit jaar was Mark Rutte in Bosnië en Herzegovina samen met de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen en de premier van Kroatië. Daar zei Rutte dat er geen “korte wegen” naar lidmaatschap van de EU zijn. In het debat in de Tweede Kamer ter voorbereiding van de Europese top zei ook NSC-Kamerlid Isa Kahraman dat er geen concessies aan criteria voor toetreding mogen worden gedaan.

14:45 uur: Oekraïense demonstratie voor meer solidariteit

Tijdens de Europese top zijn er ook Oekraïners aanwezig om duidelijk te maken dat Europa solidair moet blijven met Oekraïne. Wapens en actie zijn nodig, aldus Luyba Karpachova, die ook in het Raad van Bestuur zit van Promote Ukraine. Klik op de video om te zien waarom Luyba hier vandaag staat.

14:00 uur: Rutte neemt afscheid van twee collega’s

Vandaag moet demissionair premier Rutte wellicht afscheid nemen van twee collega’s. Voor de Ierse premier Leo Varadkar ziet het ernaar uit dat het zijn laatste top wordt. Gisteren verraste hij vriend en vijand toen hij tijdens een persconferentie aankondigde te stoppen omdat hij zichzelf niet meer de meest geschikte leider vindt.

Ook voor de Portugese premier António Costa zit het er na 66 Europese toppen op. Hij diende zijn ontslag in nadat zijn partij betrokken raakte bij een corruptieschandaal. Maar als het aan de Portugees ligt, zal het niet zijn laatste keer in het Raadsgebouw zijn. Het is een publiek geheim dat Costa het Raadsvoorzitterschap graag over wil nemen van Charles Michel, mocht hij het corruptieonderzoek overleven.

13:25 uur: Wat met de Russische tegoeden?

De kans dat EU-leiders het vandaag eens kunnen worden over het gebruik van Russische bevroren tegoeden is klein. Hongaarse president Viktor Orbán wil volgens Deutsche Welle best Russisch geld gebruiken, maar het niet uitgeven aan wapens voor Oekraïne.

Al langere tijd wordt er door de EU gekeken of de bevroren Russische tegoeden gebruikt kunnen worden voor hulp aan Oekraïne. Als sancties op Rusland en Russische kopstukken heeft de EU Russisch geld op Europese banken na de invasie van Oekraïne bevroren. Ideaal, denken EU-landen. Om Oekraïne te blijven steunen, is veel geld nodig. Zowel om vernietigde infrastructuur in Oekraïne te repareren, maar bijvoorbeeld ook om zorginstellingen en het onderwijs te laten lopen of om wapens in te kopen.

Dat laatste wil Orbán dus niet, terwijl veel andere EU-landen het geld daarvoor wel in willen zetten. Daarnaast is de inkt van het voorstel sowieso nauwelijks droog, waardoor het nog tijd zal vragen. Ook zijn het niet de Europese leiders, maar de vakministers die definitief het licht op groen moeten zetten.

13:00 uur: Ondertussen op de burgertop in KVS

In de Koninklijke Vlaamse Schouwburg (KVS) worden ‘grote Europese problemen’ besproken op de zogeheten ‘burgertop’. Organisaties die strijden tegen klimaatverandering en voor democratie zoals CAN-Europe en Eurodad, zijn aanwezig om over deze onderwerpen te praten. Daarna zijn er allerlei workshops over het tegengaan van klimaatverandering, over democratie en humaan migratiebeleid.

Vrijdag is het hoogtepunt van deze burgertop. Dan wordt de ‘Verklaring van Brussel’ aan de Belgische premier Alexander de Croo overhandigd.

12:40 uur: “Voorzichtige hoop”

Rutte wil Israël oproepen Rafah niet binnen te vallen. “Die oproep is heel belangrijk om een humanitaire ramp te voorkomen. Er wonen meer dan een miljoen mensen op een heel klein stukje grond.” Een andere belangrijke uitkomst van de top voor Rutte is een oproep tot meer humanitaire hulp voor Gaza. Rutte heeft “de voorzichtige hoop” dat de 27 leiders het eens kunnen worden over die twee punten.

In het verleden bleek een gezamenlijk Europees standpunt over het Midden-Oosten steevast een delicate evenwichtsoefening. Oproepen tot een staakt-het-vuren, waar Nederland voorstander van is, gaat ingewikkelder worden, denkt Rutte.

Verder wil Rutte pleiten voor Europese goedkeuring van kunstmestvervanger Renure. Hij schreef daar een maand geleden al een brief over aan de Europese Commissie, maar heeft nog geen antwoord ontvangen. Rutte benadrukt daarnaast dat hij minder bureaucratie wil en meer ruimte voor innovatieve oplossingen in de landbouw.

11:48 uur: Ook een nucleaire top

Voor de leiders aan hun Europese top beginnen, staat er in de voormiddag ook nog een nucleaire top op de agenda. Voor het eerst organiseert het Internationaal Atoomagentschap zo’n top om het over de rol van kernenergie bij de energietransitie te hebben. Bij onze zuiderburen heeft de nucleaire top al wel voor opschudding gezorgd. Terwijl de Belgische premier De Croo mede-organisator is, woont zijn energieminister Van der Straten (Groen) op hetzelfde moment een conferentie tegen kernenergie bij.

11:44 uur: Afwachten

De journalisten wachten weer op de EU-leiders. Een ellenboog hier en daar om jezelf ertussen te wringen, de strijd om de beste quote wordt hier gevoerd. De verwachting is dat Rutte rond 12:00 uur hier zal zijn. Het is nog heel even wachten voor EU-journalisten.

11:30 uur: Europese socialisten

Aan de straat vernoemd naar de Chileense socialist Salvador Allende komen deze ochtend de Europese socialisten bij elkaar. Frans Timmermans is er niet bij.

Wel op de rode loper: EU-buitenlandchef Josep Borrell. Het is een belangrijke dag voor hem. Het plan om de Europese defensie-industrie een boost te geven, dat onder andere door hem gepresenteerd werd, wordt vandaag besproken door de EU-leiders.

Daarnaast verschijnen ook Nicolas Schmit, de spitzenkandidaat van de Europese socialisten (S&D) voor de Europese verkiezingen van juni, en Maroš Šefčovič, de Eurocommissaris voor Klimaat. EU-leiders praten vandaag ook over versoepelingen voor boeren. Sommige klimaatplannen van Šefčovič worden vandaag dus mogelijk afgezwakt.

11:00 uur: EVP-voortop

In het chique Sofitel-hotel op het Jourdanplein zitten de christendemocratische kopstukken alvast samen om de neuzen dezelfde kant op te krijgen. Eurocommissaris voor Klimaatactie Wopke Hoekstra zal de bijeenkomst aan zich voorbij moeten laten gaan. Hij zit in Kopenhagen voor een bijeenkomst van de klimaatministers.

10:20 uur: Brussel in rep en roer voor lentetop

De traditionele lentetop gaat weer van start. EU-leiders komen vandaag in Brussel bij elkaar om het over een aantal belangrijke zaken te hebben. Maar eerst: lunches en videogesprekken. Zo gaan de staatshoofden en regeringsleiders aan tafel met VN-secretaris-generaal António Guterres en krijgen ze een telefoontje van de Oekraïense president Zelensky.

Verder praten ze over het gebruik van bevroren Russisch geld voor Oekraïne, maar ook over de Europese defensie-industrie. Daarnaast op de agenda: de gewelddadigheden in Gaza. Raadsvoorzitter Charles Michel wil een staakt-het-vuren. Hij wil ook de EU-uitbreiding bespreken. Zo praten ze over het starten van de toetredingsonderhandelingen met Bosnië en Herzegovina.