Met veel bombarie kondigde de Europese Commissie midden in de coronacrisis aan dat de EU gezamenlijk vaccins zou inkopen. In een chaotische periode van vaccintekorten moest een gigantische deal met Pfizer de Europese voorraad veiligstellen.
Commissievoorzitter Ursula von der Leyen maakte de deal voor 1,1 miljard vaccins persoonlijk rond. Markant detail: dat deed ze via een sms’je naar Albert Bourla, de topman van Pfizer.
Wob-verzoeken
Toen journalisten vervolgens via een Europees Wob-verzoek toegang tot de sms’jes vroegen, vingen ze bot. Vanwege hun “kortstondige en vluchtige aard” zouden ze verwijderd zijn, aldus de Europese Commissie.
Lange tijd leek het erop dat de kritiek zou overwaaien als de Commissievoorzitter de kop maar in het zand zou blijven steken. Maar mogelijk krijgt de zaak nu toch een staartje: volgens nieuwssite Politico heeft het Europees Openbaar Ministerie (EPPO) de zaak op zich genomen.
Het Europees Openbaar Ministerie onderzoekt de zwaarste vormen van Europese fraude, corruptie en belangenconflicten. Het EPPO zou ook een huiszoeking kunnen doen bij de Europese Commissie om bewijs te vinden dat de sms’jes moedwillig zijn verwijderd.
Felle kritiek
Eerder uitte de Europese Rekenkamer, de Europees Ombudsman en het Europees Parlement alle felle kritiek op het gebrek aan transparantie van de Europese Commissie. Ook zij slaagden niet in hun poging toen ze inzage vroegen in de vaccindeal. Uiteindelijk was het The New York Times die de Europese Commissie voor de Europese rechter daagde toen het geen antwoord kreeg op het Europese Wob-verzoek. Die zaak loopt nog. Via het openbaar ministerie van Luik kwam een soortgelijke zaak bij het Europees Openbaar Ministerie terecht.
Ook Nederlandse Europarlementariërs hadden eerder al kritiek op de gang van zaken. Toen Von der Leyen niet naar een speciaal verhoor in het Parlement kwam, noemde Rob Roos (onafhankelijk) dat schandalig: “Het gaat hier om een miljardendeal. Dit is een belediging jegens het Europees Parlement, maar vooral ook jegens het publiek.” Sophie in ‘t Veld (Volt) sprak over “een gevaarlijke afzwakking van de Europese democratie.”
Slechte timing
Voor Von der Leyen komt het nieuws op een erg slecht moment. De Duitse is op dit moment volop aan het lobbyen in de Europese hoofdsteden om na de Europese verkiezingen opnieuw de voorzitter te worden van de Europese Commissie.
