Ook tijdens deze verkiezingen is migratie één van hoofdthema’s. Na de coronapandemie is de migratiestroom weer toegenomen en proberen Europese regeringsleiders van alles en nog wat om de stroom een halt toe te roepen. Ook onder burgers speelt het onderwerp, zo bleek uit onderzoek van de NOS.
Reden voor de Nederlandse politiek om de Tunesiëdeal nog eens onder de loep te nemen; en hier en daar wat punten te scoren bij de achterban. Zo ook Jan Paternotte (D66). Hij geeft Frans Timmermans, tot voor kort de rechterhand van Commissievoorzitter Ursula von der Leyen, deels de schuld van de “desastreuze” deal met Tunesië.
Team Europe
Samen met demissionair premier Mark Rutte en de Italiaanse premier Georgia Meloni ging Von der Leyen onder de naam ‘Team Europe’ op bezoek bij de Tunesische president Saeid. De deal: Tunesië krijgt Europees geld en in ruil zorgt Tunesië ervoor dat migranten niet meer via Tunesië naar Italië kunnen varen. De deal kreeg vanaf begin af aan al veel kritiek.
Die kritiek is niet verdwenen. Saeid stuurde onlangs nog 60 miljoen euro terug naar de EU omdat de EU Tunesië niet zou respecteren en weigerde ook een delegatie uit het Europees Parlement om het land te betreden. Voor Paternotte een teken dat de EU nooit met Tunesië in zee had moeten gaan.
Middellandse Zee
De Europese grens- en kustwacht Frontex brengt regelmatig de belangrijkste migratieroutes in kaart. Zo is er de West-Afrikaanse route. Via die route komen migranten aan op de Canarische Eilanden naast de Afrikaanse kust. Maar er zijn ook de routes via het westen, midden en oosten van de Middellandse Zee. Via die routes komen migranten aan in Zuid-Spanje, Italië en Griekenland. En van de migranten die de route via het midden van de Middellandse Zee nemen, komen veruit de meeste uit Tunesië.
Die route steekt nog steeds hoog boven alle andere routes uit. Tussen januari en september zijn er zo’n 130.000 asielzoekers via die route in Europa beland. Ter vergelijking: in dezelfde tijd kwamen zo’n 14.000 asielzoekers aan via de Canarische eilanden en zo’n 36.000 via Griekenland.
Waterbedeffect
Toch zouden de gevolgen van de deal, volgens de cijfers van Frontex, langzaam te zien zijn. De afgelopen maanden neemt het aantal asielzoekers dat via de Middellandse Zee naar Italië komt, gestaag af. Tegelijkertijd neemt het aantal asielzoekers dat in Zuid-Spanje en Griekenland arriveert, langzaam toe.
Het gevreesde waterbedeffect: een probleem dat op één plaats wordt tegengegaan, duikt op een andere plaats weer op. De deal met Tunesië kan migranten ervan weerhouden via Tunesië naar Italië te reizen. Maar het probleem schuift gewoon op naar andere landen.
Ook Timmermans bekritiseerde de deal in een verkiezingsdebat in oktober. Hij was het niet eens met de manier waarop Von der Leyen de deal benaderd had. Volgens Timmermans heeft ze de rest van de Commissie, onder wie Timmermans, gepasseerd. Desondanks vindt Paternotte dat Timmermans meer leiderschap had moeten tonen.
