Eurocommissaris Frans Timmermans is vandaag even weer een PvdA-politicus. Samen met Marjolein Moorman, de PvdA-leider in Amsterdam, breekt de veteraan van de Nederlandse sociaaldemocratie een lans voor een verbinding van zijn partij met GroenLinks.

“We hebben een doorbraak nodig om het land vooruit te helpen. En zo’n doorbraak forceer je alleen met vereende krachten die geloven in vooruitgang en solidariteit”, schrijft het tweetal. Ze concluderen: “Wij geloven dat vergaande samenwerking, en zelfs verbinden met GroenLinks, voor die doorbraak kan zorgen”.

Machtsvacuüm op links

Drie dagen na het vertrek van partijleider Lilianne Ploumen is er een machtsvacuüm in de top van de PvdA. Volgende week kiest de Kamerfractie een nieuwe voorzitter. Wie dat ook wordt, die persoon zal een tussenpaus zijn. Voor de echte nieuwe leider die bij de verkiezingen in 2025 het vaandel moet dragen, wordt met nadruk gekeken naar Timmermans en Moorman. 

Zowel Timmermans als Moorman vallen op binnen de PvdA, omdat ze bewezen hebben verkiezingen te kunnen winnen. Timmermans maakte in 2019 de PvdA de grootste bij de Europese verkiezingen, Moorman deed dat vorige maand in Amsterdam bij de gemeenteraadsverkiezingen.

Geen tijd voor nostalgie

Nu de PvdA leiderloos is, dreigt het project dat Ploumen en GroenLinks-leider Jesse Klaver begonnen zijn om de samenwerking te intensiveren vast te lopen in een richtingenstrijd binnen de PvdA. De Kamerfractie is over het strategische dilemma net zo verdeeld als het partijkader. 

Dat juist de twee potentiële nieuwe partijleiders Timmermans en Moorman zich nu samen uitspreken voor intensieve samenwerking, en ook het mogelijk samengaan expliciet benoemen, is een duidelijk signaal aan hun partijgenoten. De boodschap uit Amsterdam en Brussel: als jullie ons naar Den Haag willen halen, dan is een alleingang van de PvdA een gepasseerd station.

Timmermans en Moorman motiveren hun betoog met het geboorteverhaal van de PvdA. De opvolger van de vooroorlogse SDAP ontstond zelf immers ook als een fusiepartij van sociaaldemocraten, links-liberalen en progressieve christenen. Timmermans en Moorman willen aansluiten bij die geschiedenis: “De uitdagingen waar we nu voor staan zijn niet minder groot dan die in 1946”.

Progressief Nederland moet zich volgens hen niet laten leiden door nostalgie. “Socialisten, vrijzinnigen en progressieve christenen vonden elkaar in de gedachte dat ze samen meer zouden kunnen bereiken dan alleen”, schrijven ze, “Het duurde even voordat het zou slagen, oude vormen en gedachten sterven nu eenmaal een langzame dood, maar in de afgelopen bijna tachtig jaar heeft die nieuwe beweging een beslissende bijdrage geleverd aan het bouwen van Nederland als welvaarts-, en verzorgingsstaat”.

Timmermans naar Den Haag?

Het gebeurt niet vaak dat een Nederlandse Eurocommissaris zich zo op de voorgrond stelt in een discussie over de koers van de eigen partij. Meestal blijft het bij duiding langs de zijlijn of een toespraak op een partijcongres. Waar het in andere Europese lidstaten vaker voorkomt dat een Eurocommissaris na een termijn in Brussel terugkeert in de nationale politiek, is voor Nederlandse commissarissen de baan in Brussel doorgaans de laatste voor hun politieke pensioen.

In de wandelgangen van Brussel wordt veel gesproken over een mogelijke rentree van Timmermans in Den Haag. Een van de varianten die rondgaat, is dat Timmermans na afloop van zijn termijn in Brussel een poging zou willen doen om bij de verkiezingen in 2025 Mark Rutte uit het Torentje te verdrijven. 

Timmermans spreekt zich in het opiniestuk niet uit over zijn eigen toekomst. Maar door samen met Moorman het initiatief naar zich toe te trekken binnen de PvdA, maakt hij in ieder geval duidelijk dat hij deel wil zijn van de discussie over hoe het verder moet met de PvdA.

Maar, zo wordt gezegd, hij zou alleen lijsttrekker willen worden als de PvdA en GroenLinks met één lijst kandideren. Zijn openlijke geloofsbelijdenis van vandaag past in dat scenario.