“Het rapport staat vol met ernstige incidenten waarvoor de Europese fraudepolitie OLAF bewijs heeft gevonden”, zegt Strik in reactie op het rapport. In het rapport staan bevindingen over slechte behandeling en misleiding van vluchtelingen bij de Europese grenzen. Volgens het rapport hebben Frontex-grenswachters ook gezorgd voor een angstcultuur onder de vluchtelingen en zijn ze medeplichtig aan het met geweld terugduwen van migranten, ofwel: pushbacks.

Strik eiste al ruim zes maanden geleden dat de Europese fraudepolitie OLAF het rapport openbaar moest maken. Aan dat verzoek is nu eindelijk gehoor gegeven. 

Mensenrechten opzij geschoven

Het Europese grensagentschap Frontex moet de EU-lidstaten te hulp schieten wanneer zij problemen ondervinden aan de Europese buitengrenzen. Bijvoorbeeld als er grote aantallen vluchtelingen de Europese Unie in willen. Maar er bestaat al langere tijd ophef over de manier waarop Frontex zijn grens- en kustwachten inzet. 

Want voor mensenrechten heeft het agentschap volgens het OLAF-rapport geen oog: “Zo werden Frontex-grenswachten bewust verplaatst naar plekken waar juist geen illegale pushbacks plaatsvonden en werden toezichthouders op mensenrechten die misstanden probeerden te rapporteren, continu en vanaf het hoogste managementniveau tegengewerkt”, zei GroenLinks-Europarlementariër Tineke Strik. Het doel daarvan? Ervoor zorgen dat illegale pushbacks onopgemerkt door konden gaan. Grens- en kustwachters werden gedwongen een oogje dicht te knijpen voor mensenrechtenschendingen.

Strik gaf leiding aan een onderzoek van het Europees Parlement dat de misstanden bij Frontex al langere tijd onderzoekt. Medio oktober lekte het rapport van de Europese fraudepolitie OLAF al uit. Het Europees Parlement keurde als signaal toen het budget van Frontex af. Maar nu publiceert de fraudepolitie voor het eerst officiële bevindingen. En die zijn volgens haar schokkend: “Het rapport bevestigt hoe Frontex systematisch en doelbewust mensenrechten aan de kant zette”, zegt zij.

Brussel krijgt tik op de vingers

Strik wijst niet alleen met de vinger naar Frontex, dat zijn hoofdkwartier heeft in de Poolse hoofdstad Warschau, maar heeft ook kritiek op Brussel en de EU-lidstaten. Volgens het rapport hebben die te weinig toezicht gehouden op de wanpraktijken van de Europese grenswacht Frontex. En dat het zo lang geduurd heeft voordat het rapport openbaar is gemaakt, doet haar ook geen deugd: “Het is ernstig dat dit zo lang geheim moest blijven. De bewijzen zijn overduidelijk: Frontex geeft niet om mensenrechten.”

Nu is het rapport eindelijk in te zien, en dat is volgens Strik een succes: “We zijn lange tijd van het kastje naar de muur gestuurd, maar na zes officiële verzoeken en een klacht bij de Europese Ombudsman, is het rapport nu eindelijk openbaar. Die transparantie is belangrijk, omdat we geen echte democratische controle kunnen uitoefenen wanneer dit soort vernietigende rapporten verzegeld blijven.”

Volgens Strik hebben alle Europeanen het recht om op de hoogte te zijn van serieuze misstanden in EU-agentschappen, omdat deze namens de Europese burger opereren. Hoe nu verder? “Nu kunnen we eindelijk het hoognodige debat over de benodigde veranderingen binnen Frontex in alle openheid voeren”, zegt Strik. Zij is nu bezig een oproep van het Europees Parlement aan de Europese Commissie op te stellen, die de Commissie vraagt in actie te komen vanwege de misstanden bij Frontex. Het Europees Parlement zal die oproep binnenkort behandelen.