Onder leiding van Green Deal-baas Frans Timmermans heeft de ploeg van de Europese Commissie zich enorm ingespannen voor het klimaat. Dat was hoognodig. Want de ambitie is om tegen 2030 55 procent minder uit te stoten. Bovendien heeft de oorlog in Oekraïne de energievoorziening flink door elkaar geschud. Welke vorderingen maakte de EU het afgelopen jaar in het klimaatdossier? De tien belangrijkste zet Brusselse Nieuwe voor jou hier op een rijtje.

10: de zonneauto

We trappen de lijst af met een nieuwtje dat op het eerste gezicht banaal lijkt. Toch kan dit een belangrijke opsteker zijn voor de Nederlandse auto-industrie. Europarlementariërs van de PvdA, de VVD en het CDA zetten hun schouders onder het erkennen van zonneauto’s als hernieuwbare energie. Auto’s die op zonne-energie rijden, komen hierdoor in aanmerking voor meer Europese subsidies. 

Het is geen toeval dat de Nederlandse Europarlementariërs zich samen inzetten voor de zonneauto. Lightyear is een fabrikant van zonneauto’s in Helmond. En die dreigde uit Nederland te vertrekken omdat de regering te weinig zou investeren in de technologie.

9: de waterstofbank

2022 was ook het jaar waarin de Commissie haar waterstofliefde niet meer onder stoelen of banken kon steken. Tijdens haar Europese troonrede kondigde Commissievoorzitter Ursula von der Leyen zelfs de oprichting van een heuse waterstofbank aan. Green Deal-kabinetschef Diederik Samsom gaf toelichting: “Door als Commissie op grote schaal waterstof te kopen, kunnen wij tegen waterstofverkopers zeggen dat ze hun product sowieso kunnen slijten. Mogelijke waterstofafnemers kunnen we dan weer garanderen dat ze zeker waterstof kunnen kopen nadat hun investeringen zijn afgestemd op de productie, die gebeurt op basis van waterstof.”

8: energiebesparingen

De Europese klimaatplannen waren al ambitieus, maar door de energiecrisis moest de EU de lat nóg hoger leggen. De EU-ministers voor Energie besloten dat ze vanaf 2030 minstens 40 procent van hun energie uit hernieuwbare bronnen willen halen. Bovendien wilden ze dat het energieverbruik omlaag gaat met 9 procent ten opzichte van 2020.

7: de universele oplader

Het was een moeilijke bevalling. Maar na meer dan tien jaar staan alle lichten op groen voor de universele oplader. Telefoons, tablets, digitale camera’s en koptelefoons: allemaal moeten ze nu uitgerust worden met eenzelfde soort oplaadpoort (USB-C). De voordelen? Minder elektronisch afval en gebruiksgemak voor de consument. Die kan eindelijk vaarwel zeggen tegen de berg kabels in zijn nachtkastje

6: verdeling van de inspanningen

De wet ‘Verdeling van de inspanningen’ is een technisch, maar belangrijk stukje Europese wetgeving dat vorig jaar werd goedgekeurd. Het wegvervoer, de verwarming van gebouwen, de landbouw en het afvalbeheer: allemaal sectoren die buiten schot bleven van veel Europese klimaatplannen. Toch zijn ze samen verantwoordelijk voor zo’n 60 procent van de Europese uitstoot. 

De Europese Commissie stelde daarom voor: de uitstoot van deze sectoren moet tegen 2030 met 40 procent dalen ten opzichte van 2005. De inspanningen daarvoor zouden kostenefficiënt verdeeld moeten worden. Relatief rijkere lidstaten zouden daarom een strenger streefdoel moeten krijgen dan lidstaten met een zwakkere economie. Nederland zou volgens de Europese Commissie 48 procent minder moeten uitstoten. Dat is de op vijf na hoogste doelstelling binnen de EU.

5: methaan

Met alle ophef omtrent onze CO2-uitstoot, vergeten we soms dat er nog andere schadelijke broeikasgassen bestaan. Net voor de jaarwisseling konden de lidstaten nog een akkoord bereiken over een Commissievoorstel dat onze methaanuitstoot, het op één na meest vervuilende broeikasgas, moet aanpakken. Het Commissievoorstel komt met nieuwe eisen voor de olie-, gas- en steenkoolsector. Deze sectoren moeten hun methaan­emissies volgens de strengste normen meten, melden en controleren. Producenten zullen alle bronnen van methaanuitstoot zorgvuldig moeten documenteren. Ze moeten ook hun methaanuitstoot traceren en maatregelen nemen om die uitstoot tot een minimum te beperken.

4: de luchtvaart

Wie wil uitstoten in de EU moet daarvoor betalen met emissierechten. Lang kreeg de Europese luchtvaart deze rechten gratis. Anders zou het te moeilijk voor hen zou zijn om te concurreren met niet-Europese maatschappijen. Maar daarin komt nu verandering. Vanaf 2026 mag ook deze sector de portemonnee trekken voor haar uitstoot.

3: koolstofgrensbelasting

Het probleem van die concurrentiepositie was van toepassing op meerdere zeer vervuilende industrieën, zoals de zware metaalsector. Om ook die sectoren aan te pakken op hun CO2-uitstoot zonder dat ze hun biezen pakken, moeten producenten van buiten de EU belasting gaan betalen over hun CO2-uitstoot wanneer ze hun producten naar ons willen invoeren.

2: burgerbelasting

Net voor het einde van het jaar bereikten de lidstaten en het Europees Parlement nog een akkoord over een uiterst controversieel stukje klimaatwetgeving: het belasten van burgers over hun CO2-uitstoot. Concreet viseert Brussel woningen en verkeer. Omdat het niet praktisch zou zijn om burgers zelf CO2-uitstootrechten te laten aankopen, moeten de bedrijven dit regelen. Vervolgens rekenen zij dit via de gasrekening of de benzinepomp door aan de consument.

De bedoeling is om de burger aan te moedigen steeds meer voor de groene optie te kiezen. Maar niet iedereen kan natuurlijk zomaar een Tesla kopen. Vandaar het Sociaal Klimaatfonds. Uit deze Brusselse pot van 86,7 miljard euro kunnen lidstaten compensatie en vergroeningssubsidies halen om aan de laagste inkomens en kleinste bedrijven uit te delen. Vanaf 2026 mogen lidstaten het geld aanwenden, een jaar voordat de nieuwe uitstootregels van kracht gaan.

1: het einde van de verbrandingsmotor

Vanaf 2035 zullen Europese autobouwers geen bestelwagens en auto’s meer mogen produceren met een klassieke verbrandingsmotor, die CO2 uitstoot. De Commissie is zich er echter van bewust dat dit voor de Europese auto-industrie aankomt als een mokerslag. Eurocommissaris voor Industrie Thierry Breton verklaarde daarom eerder al dat het jaar 2035 niet heilig is. Hij wil in 2026 een evaluatiemoment inlassen om te kijken of de industrie de uitdaging aankan. Als het nodig is, moeten de doelen afgezwakt worden.