Grote bedrijven kennen al de werkwijze waarin ook over duurzaamheid wordt verantwoord. Dat heette niet-financieel rapporteren en moest al een aantal jaar van de Europese Unie. De Commissie wilde die verantwoordingsplicht van ondernemingen uitbreiden, als onderdeel van de Green Deal: de rapportages worden beter vergelijkbaar en voor meer bedrijven verplicht. Het MKB moet over vier jaar groen gaan rapporteren.
Voorjaar 2020 kon iedereen via een ‘publieke consultatie’ naar de Europese Commissie reageren op de praktijk onder de bestaande richtlijnen. 600 bedrijven deden dat, met name grote bedrijven, maar ook brancheorganisaties en toezichthouders. 6% van de reacties kwamen uit Nederland. De hele lijst en hun commentaar is doorgenomen en door de Commissie op een website vol tabelletjes gepresenteerd. De Nederlandse Rijksoverheid kan een puntje zuigen aan zoveel transparantie.
Bij wie ligt het?
Hoewel er steun was voor het principe achter duurzaamheidsrapportages, waren de grootste bezwaren die van het verzamelen van de benodigde data voor groen rapporteren en ook het feit dat er ook mondiale standaarden zouden moeten komen, misschien zelfs in plaats van de Europese standaarden.
De Commissie verwerkte alle inbreng in een tekstvoorstel dat in februari 2021 het licht zag. Dat wekte de belangstelling van veel branches en bedrijven. MVO Nederland, het adviesbureau BDO en Wolters Kluwer informeerden hun klanten zelfs per abuis dat de Europese Unie het voorstel had aangenomen. De Autoriteit financiële markten waarschuwt gelukkig wel in de juiste bewoordingen: het was pas een voorstel.
De Europese Commissie heeft immers wel de macht van de pen, maar is voor het aannemen van plannen van de landen afhankelijk. Zo moest ‘Nederland’ dus nog een standpunt bepalen over het plan. Dat duurde in het voorjaar van vorig jaar langer dan de standaard zes weken termijn.
Het was ingewikkeld, want het ministerie van Justitie schreef het standpunt, ‘in nauwe afstemming met het ministerie van Financiën. Maar de Kamerleden met Financiën in hun portefeuille zaten op die ‘beoordeling nieuwe Commissievoorstellen’ te wachten, want die hadden het plan al in 2020 ‘prioritair’ verklaard. Dat betekent dat ze er extra aandacht aan wilden besteden. De stoel achter het Nederlandse vlaggetje in de Europese Raad voor Concurrentievermogen wordt dan weer ingenomen door het ministerie van Economische Zaken. Veel heen en weer gemail en gebel tussen ministeries dus en veel mogelijke ingangen voor bezorgde branches en bedrijven.
Het spoor bijster
Omdat de gevolgen voor bedrijven omvangrijk zijn, had het kabinet wel wat kanttekeningen, bijvoorbeeld bij het opnemen van sociaal en intellectueel kapitaal in de jaarrekening. De prioritaire behandeling in de kamer viel ondanks de grote belangen en de ‘prioritaire’ status wel tegen. Waar dit vlaggetje meestal tenminste een briefing of werkbezoek van Kamerleden betekent, hoefde de minister in de zomer van 2021 alleen schriftelijk het kabinetsstandpunt toe te lichten op vragen van vier van de 20 Kamerfracties.
Veel nationaal debat over de Nederlandse positie was er niet, en het is ook maar de vraag of alle bovenstaande grote adviseurs de Kamerleden hebben weten te vinden. Het thema blijkt nogal versnipperd, de richtlijn kwam langs bij een debat over ‘bedrijfslevenbeleid’, in een debat over het nieuwe beroepsprofiel van accountants, bij een debat over staatsdeelnemingen en bij kritische vragen over bedrijven die actief zijn in Qatar.
Ondertussen werd er wel druk onderhandeld in Brussel, eerst tussen ambtenaren, dan tussen diplomaten, dan tussen ministers. In februari van dit jaar namen de 27 landen een eerste standpunt aan. De afgelopen week in Straatsburg nam het Europees Parlement pas de eindtekst aan.
Voor alle ondernemers die het spoor bijster zijn, is er gelukkig de Sociaal Economische Raad. Die zit al een tijd bovenop het thema vanwege de grote gevolgen voor bedrijven. Afgelopen week was er een webinar dat voor alle belangstellenden is terug te zien. Dus ben je accountant, adviseur, ondernemer, schrijf je mee aan een jaarverslag – of wil je weten hoe de club waar jij lid van bent ‘groen doet’, kijk en luister terug.
Praktijkprofessor Europa van de Haagse Hogeschool Mendeltje van Keulen (cartoon) was griffier Europese Zaken bij de Tweede Kamer. Zij kijkt wekelijks voor Brusselse Nieuwe in brievenbus van de Tweede Kamer naar de post uit Brussel. Elke week de column van Mendeltje van Keulen in je mailbox ontvangen? Abonneren kan hier voor slechts 1 euro in per maand. Daarmee levert u een bijdrage aan de onafhankelijke journalistiek en opinie over Europese zaken die Nederland raken.
