Het EU-kompas voor concurrentievermogen dat de Europese Commissie presenteert, is een holistisch instrument. Alles hangt met alles samen, net als in de echte wereld. Maar hoe krijg je als EU grip op die wereld, om je doelen te verwezenlijken en je waarden en belangen te beschermen? Gaat zo’n kompas daarbij helpen?
Drie doelen uit Draghi-rapport
Dit kompas is gericht op de drie doelen die het rapport-Draghi formuleerde: het inlopen van de achterstand in innovatiekracht; effectief klimaatbeleid (vermindering CO2-uitstoot) in combinatie met versterking van het concurrentievermogen; minder overmatige afhankelijkheden en grotere veiligheid.
Het kompas moet de komende jaren niet alleen het beleid van de EU, maar ook dat van de lidstaten richting gaan geven. Aan elk doel zijn tien of meer ‘vlagschipacties’ gekoppeld, zoals bij pijler 1 een start-up- en scale-up-strategie en de instelling van een 28e wettelijk regime voor zulke kleinere, innovatieve ondernemingen. In totaal 38 aangekondigde acties – met een tijdschema voor indiening van de concrete voorstellen.
Verwarrend zijn de vijf aanjagers
Als oud-padvinder uit het pre-GPS-tijdperk weet ik een kompas te hanteren. En ik snap ook dat het behalen van drie verschillende doelen dwingt tot wat laveren. Dat lijkt best te doen, als het gaat om een beweging van noord naar noordwest en dan weer naar noordoost. Uit de concrete voorstellen zal moeten blijken of die drie doelen inderdaad in dezelfde hoek liggen. (kijk even op het plaatje voor het beeld).
Verwarrend is dat de vijf zogenoemde horizontale ‘enablers’ (aanjagers)
- Vereenvoudiging;
- Interne markt versterken;
- Financiering;
- Vaardigheden en kwalitatief goede banen;
- Betere coördinatie.
de andere windstreken vormen. Hoe moet je dan je koers uitzetten?
Vereenvoudiging
Vereenvoudiging, daar zullen weinig mensen op voorhand tegen zijn. Maar wat gaat die vereenvoudiging inhouden? Blijven de doelstellingen – zoals verduurzaming – overeind maar worden bijvoorbeeld rapportagevereisten gestroomlijnd? Of worden bepaalde verplichtingen versoepeld, zoals het verbod om na 2034 nog benzine- en dieselauto’s nieuw te verkopen? Deze maand nog zal de Commissie met een eerste vereenvoudigings-wet komen. Die kan meer duidelijkheid brengen over te maken keuzes.
Dat 28e wettelijk regime klinkt aanlokkelijk. Het kan start-ups en scale-ups verlossen van veel administratieve rompslomp. Brussel wil op die manier innovatieve bedrijven aanmoedigen met dus een ‘28e wettelijk regime’, waarbij vennootschapsregels gelden die onafhankelijk zijn van het vestigingsland in een van de 27 lidstaten. Ook de kosten bij faillissement worden verlaagd en de belastingwetgeving wordt eenvoudiger.
Stemmen lidstaten in?
Maar zullen lidstaten instemmen met inbreuken op nationale wetgeving ten aanzien van belastingen, faillissementen en arbeidsverhoudingen? Daar zullen ze het eerst met z’n zevenentwintigen over eens moeten worden. Medio dit jaar komt de Commissie met het voorstel voor de nieuwe EU-meerjarenbegroting (het ‘MFK’). Zij kondigt nu al een bundeling aan van programma’s in een nieuw Concurrentievermogenfonds.
Maar wat gaat er onder vallen en waar zal de nieuwe EU-begroting op gericht worden? Gaat het over grensverleggende innovatie, grensoverschrijdende netwerken (digitaal, energie, transport), grensbewaking en defensie?
