In de rugzak van Bert van Slooten zitten drie boeken over de geschiedenis van Europa.

‘De wereld van gisteren’ van Stefan Zweig

Stefan Zweig’s droevige relaas geschreven vlak voor z’n dood in 1942 staat met stip op nummer één. Hij beschrijft een wereld die er niet meer is, waarvan we soms de sporen kunnen ontdekken in schitterende Weense gebouwen, oude koffiehuizen. Een wereld van grote culturele bloei, maar ook van de altijd al aanwezige Jodenhaat in veel Europese landen. Hij vertelt hoe zijn leven veranderde en hij van burger vluchteling werd met mooie aangrijpende anekdotes.

“Op het perron heerst een vreemde sfeer. De douaniers kijken nauwelijks naar de reizigers om. Er zijn opvallend veel politieagenten. Na een tijd klinkt een bel. Van de Oostenrijkse kant arriveert een trein. Opeens stromen overal vandaan mensen het perron op: beambten, spoorlui die ook hun vrouwen erbij hebben geroepen, tussen hen in een oude dame in rouwgewaad. Ze dept telkens haar tranen.”

Zweig is getuige van het vertrek van de keizer en keizerin na de Eerste Wereldoorlog uit Oostenrijk.

De agenten vragen zich af of ze moeten salueren, de vrouwen kijken naar de grond, alleen het zachte snikken van de vrouw in het zwart is te horen. Dan komt de locomotief met een hevige ruk in beweging – “alsof hij zich geweld moest aandoen om te vertrekken” – en rijdt de trein verder. De mensen verspreiden zich weer, zwijgend, “met die speciale verlegenheid die je ook bij begrafenissen kunt waarnemen”.

‘De reparatie van de wereld’ van Slobodan Snajder

Ik zou nog de Radetzkymars van zijn vriend Joseph Roth kunnen aanraden, maar ik wil vooral ‘De reparatie van de wereld‘ geschreven door Slobodan Snajder onder de aandacht brengen. Een vertelling over een Kroaat met Duitse wortels, een Volksduitser. Een man die voor de SS moet vechten, ontsnapt en terecht komt in een Poolse sabotagegroep. Hij vraagt zich de hele tijd af wie hij is, bij wie hij hoort. Een persoonlijke geschiedenis in een tijd waarin iedereen op drift was en die ook meer inzicht geeft in de hedendaagse discussies.

‘Dit is Europa’ van Hendrik Vos

En dan voor de liefhebbers van de Europese Unie: de geschiedenis van de Europese Unie onder de titel ‘Dit is Europa‘. Hendrik Vos vertelt op smakelijke wijze de totstandkoming van het Europese project. Van het verdrag van Rome, waar in feite alleen lege bladzijden werden ondertekend tot lange onderhandelingen bij verschillende toppen waar veelvuldig met deuren werd gesmeten. Een naslagwerk, wat lekker wegleest.