De ‘EDEO’ of Europese Dienst voor Extern Optreden onderhoudt de diplomatieke betrekkingen van de EU met niet-EU-landen. De EDEO doet namens de EU allerlei zaken op het gebied van buitenlands en veiligheidsbeleid, handelsbetrekkingen, ontwikkelingssamenwerking en humanitaire hulp. De dienst werd opgericht in 2011.

Eén stem

In deze organisatie werken ambtenaren van de Europese Commissie en de Raad samen. Dat zijn er zes- à achtduizend in totaal. Veel van hen werken in het hoofdkantoor in Brussel, maar ook bij EU-ambassades (‘delegaties’ in EU-jargon) in meer dan 130 derde landen, waar de EU buiten haar grenzen wordt vertegenwoordigd.

Dankzij dit Europees diplomatenkorps wordt er gewerkt aan een EU die met één stem spreekt, niet alleen in Brussel, maar ook in Brazilië of Ghana.

Onmogelijk

Met één stem spreken is een voortdurend work in progress. De EU-buitenlandchef (of, in EU-jargon: ‘de Hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid’), die aan het hoofd staat van de EDEO, moet op het internationale toneel namens de 27 lidstaten spreken, maar die zijn het in internationale kwesties zelden eens.

Josep Borrell sprak zich fors uit over Gaza, maar had hiervoor geen mandaat.

Kaja Kallas

De EU-leiders schoven enkele weken geleden de Estse Kaja Kallas naar voren als de nieuwe EU-buitenlandchef. Sinds de Russische invasie in Oekraïne is zij één van de felste stemmen tegen het regime van Vladimir Poetin. Ze blijft herhalen dat hij de oorlog niet mag winnen: “Het is makkelijker om ons te verdedigen dan om ons te bevrijden.”

In Brussel vreest men soms dat haar focus te zeer op Rusland zal liggen. Dit is immers niet het enige conflict in de wereld. Ze moet oog hebben voor Azië, Afrika en Zuid-Amerika.

Speciale EU-gezanten

De EU-buitenlandchef stelt ook ‘speciale EU-gezanten’ aan. Zij vertegenwoordigen de belangen van de EU in andere regio’s en werken er actief mee aan vrede en een goed functionerende rechtsstaat. Zij moeten er mede voor zorgen dat de EU een sterke speler wordt op het wereldtoneel.

Er zijn onder andere speciale EU-gezanten voor de Sahel, Kosovo en Centraal-Azië. De Belgische topdiplomaat Hans van Daele werd in 2022 benoemd tot speciaal gezant voor de godsdienstvrijheid. Namens de EU spreekt hij met autoriteiten van derde landen waar de godsdienstvrijheid onder druk staat.

Wandelen in EU-wijk

De EDEO ligt aan het Brusselse Robert Schumanplein, net als het Berlaymontgebouw, het hoofdkwartier van de Europese Commissie en het Justius Lipsiusgebouw, waar de Europese toppen plaatsvinden; op een steenworp van de Nederlandse EU-ambassade.

En voor de smeuïge details en de goeie verhalen: schrijf je in voor de wandeling in de EU-wijk met gidsen Tijn Sadée en Bert van Slooten. De eerstvolgende wandelingen vinden plaats eind september. De ‘EDEO’ ligt ook op hun route.