Dit weekend kon je in het Brussels Peil, de EU-nieuwsbrief van hoofdredacteur Bert van Slooten, alvast de ‘ontwerpconclusies’ lezen van de Europese top van vandaag. De wat?

Europese Raad

Het gaat om ‘conclusies’ van de Europese Raad, die Raad bestaat uit de staatshoofden en regeringsleiders van de 27 lidstaten, de Raadsvoorzitter (ook wel ‘Europese president’ genoemd) Charles Michel en de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen. Ook de EU-buitenlandchef, vandaag Josep Borrell, woont de bijeenkomsten van de EU-leiders bij.

De bijeenkomsten noemen we ‘Europese toppen’. Honderden journalisten volgen deze bijeenkomsten in Brussel op de voet. Ze vinden minstens vier keer per jaar plaats en duren meestal twee dagen. Bij bepaalde crises of nieuwe uitdagingen (denk aan de oorlog in Oekraïne) zijn er extra bijeenkomsten. Er zijn ook nog ‘informele’ bijeenkomsten, in andere landen, waar geen ‘officiële conclusies’ worden aangenomen.

De Europese Raad maakt geen Europese wetten. Die worden voorgesteld door de Europese Commissie, en verder behandeld en definitief goedgekeurd door de Raad van de EU (die de lidstaten op ministerieel niveau vertegenwoordigt) en het Europees Parlement (die de ruim 400 miljoen EU-burgers rechtstreeks vertegenwoordigt).

De Europese Raad bepaalt de politieke koers die de Europese Unie vaart. De EU-leiders zetten als het ware de grote lijnen uit. Het is dan aan de Europese Commissie om dit praktisch uit te werken.

Conclusies

De vergaderingen van de Europese Raad vinden plaats achter gesloten deuren in het Brusselse Europagebouw. Via diplomatieke bronnen lekt dan uit hoe de sfeer was aan tafel en wie wat gezegd heeft. Wat de Europese Raad formeel beslist, staat in een officieel document: de ‘conclusies van de Europese Raad’.

Voorbereidende fase

De ontwerpconclusies van de Europese top “zwierven al rond in Brussel” schreef Bert van Slooten zondag in zijn nieuwsbrief. Waarschijnlijk zijn die ook gelekt via een of andere diplomatieke bron.

Al maanden van tevoren wordt aan die conclusies gewerkt. De voorzitter van de Europese Raad stelt de ‘ontwerpconclusies’ op. Die worden dan besproken door de EU-ambassadeurs van de 27 lidstaten (ook wel de 27 PV‘s of ‘Permanent Vertegenwoordigers’ genoemd). De hoogste EU-ambassadeur namens Nederland is op dit moment Pieter Jan Kleiweg de Zwaan.

De ambassadeurs proberen over die conclusies al een overeenkomst te bereiken zodat de leiders er tijdens een top enkel nog een klap op moeten geven. Ze hebben dan verder alle tijd om zich te richten op de kwesties die nog niet opgelost zijn.

Tot er consensus is

Meestal besluit de Europese Raad met consensus. Dat betekent: de leiders moeten het eens zijn. Er wordt dan niet gestemd, maar overlegd tot iedereen akkoord gaat. Tijdens zo’n top kunnen ook nog de laatste gevoelige zinnen en woorden worden aangepast. We zijn er bijna, “we hebben alleen nog wat taal nodig”, zei ooit een EU-topdiplomaat in Brussel.

Zeker bij beladen onderwerpen kan dit ervoor zorgen ze doorgaan tot in de vroege uurtjes. Land A wil nog een puntkomma, land B nog een ‘maar’ en land C nog een ‘op voorwaarde dat’. En aan het eind van de rit zijn de conclusies, na al dat polijsten en schaven, nagenoeg onleesbaar. Of niet?