De laatste loodjes wegen het zwaarst. In Brussel kwamen de energieministers van alle EU-lidstaten samen om te spreken over de gasbesparingsplannen van de Europese Commissie. En met resultaat: er is een akkoord bereikt waarmee de EU-lidstaten op vrijwillige basis het gasverbruik vanaf augustus tot eind maart met vijftien procent zullen verminderen. Een goed plan, vindt klimaatminister Rob Jetten, zolang er maar geen sprake is van een verplichting opgelegd door de Europese Commissie.
EU-lidstaten houden de touwtjes in handen
Tijdens de persconferentie, na afloop van de bijeenkomst, kon de Tsjechische minister van Industrie en Handel Jozef Síkela opgelucht ademhalen: “We hebben een akkoord bereikt. Een signaal aan president Poetin. De Europese eenheid werd vandaag opnieuw bekrachtigd. Dit is een enorme stap in de richting van Europese energiezekerheid.”
De EU-energieministers werden het met elkaar eens dat de lidstaten werk moeten maken van een verbruiksvermindering van gas op vrijwillige basis. Liefst een vermindering van vijftien procent, maar meer mag altijd, is de boodschap. Zodra de Europese Commissie, of een minimum van vijf EU-lidstaten, aangeeft dat er sprake is van een noodtoestand door gastekort, zal een verplichting van de verbruiksvermindering worden voorgelegd aan de lidstaten. Een verplichting kan er pas komen als een gekwalificeerde meerderheid van de lidstaten dat goedkeurt.
Kanttekeningen kabinet
Daarmee lijkt het akkoord in meerdere opzichten te voldoen aan de verwachtingen van het kabinet in Den Haag. Zo stond in het notitieboekje van minister Jetten dat Nederland achter een verbruiksvermindering van vijftien procent staat, of zelfs meer, maar dat dit geen verplichting mag zijn die door de Europese Commissie wordt opgelegd.
Bij een dreigend gastekort had de Europese Commissie een ‘Unie Alert’ willen afroepen, waarmee de gasvermindering een verplichting zou worden. Jetten liet aan de Tweede Kamer weten dat de Europese Commissie op die manier te veel macht naar zich toe zou trekken. Zo’n verplichting heeft een enorme maatschappelijke impact. Het zijn de EU-lidstaten, zo stelt de minister, die dit in gezamenlijk overleg moeten besluiten. Niet de Europese Commissie.
Voorafgaand aan de bijeenkomst liet minister Jetten al weten goede hoop te hebben op een akkoord: “We zijn heel dicht bij een akkoord. Een belangrijke stap. Want als alle landen energie zullen besparen, komt de Europese Unie de komende winter gemakkelijker door. ”
Vrijwillig niet genoeg?
Maar wat als de EU-lidstaten, nu nog op vrijwillige basis, niet snel genoeg besparen op gas? “Dan kunnen er nog altijd stevigere maatregelen genomen worden”, stelt de minister. “In dat geval zouden lidstaten bedrijven kunnen verplichten om over te stappen op andere energiebronnen. Nu gebeurt dat nog op vrijwillige basis, met behulp van subsidies.” De minister concludeert dat Europa met dit akkoord de komende winter zal doorkomen.
En daarna? “We moeten rekening houden met het feit dat Rusland energie als strategisch wapen zal blijven inzetten. We moeten ons voorbereiden op een eventuele Russische gasstop. Maar voor de komende winter zijn we nu voorbereid.”
