“EU-miljarden verdwalen: Rekenkamerlid Stef Blok slaat alarm over stijgend aantal fouten in begroting”, kopte Brusselse Nieuwe een paar maanden geleden. In 2023 kwam 10,7 miljard euro niét op de juiste plek terecht. Bij elke onderhandeling over de EU-begroting hamert Nederland dan ook op het feit de bestaande middelen eerst maar eens goed te besteden.
Zonder tanden
De Europese Rekenkamer is de financiële waakhond van de EU, opgericht in 1977 en gevestigd in Luxemburg. De Europese Rekenkamer controleert of EU-geld besteed wordt volgens de regels en gemaakte afspraken. En of dit alles leidt tot het gewenste resultaat. Om dat te controleren kijkt de Rekenkamer naar de boeken van de Europese Commissie die de EU-begroting uitvoert.
Is er sprake van fraude of zijn er dingen niet helemaal pluis? De Europese Rekenkamer kan hierover enkel een rapport schrijven. Het is de taak van de Europese Commissie zelf om zaken weer recht te zetten. Het is fraudewaakhond OLAF die hen hierin bijstaat.
Meer dan de helft van de EU-begroting wordt uitgegeven via de nationale overheden. Daarom richt de Europese Rekenkamer haar pijlen ook op de lidstaten: alle 27, een behoorlijke klus, zo blijkt.
Stef Blok
De Rekenkamer heeft 27 leden, één uit elke lidstaat. Het Nederlandse lid is sinds 2022 Stef Blok. Blok was onder meer minister van Veiligheid en Justitie, Buitenlandse Zaken en Volkshuisvesting. Hij was ook fractievoorzitter van de VVD.
De leden worden, na raadpleging van het Europees Parlement, door de lidstaten (de Raad, lees deze Babbel) benoemd voor een periode van zes jaar. Deze leden kiezen uit hun midden een voorzitter, voor een periode van drie jaar. De voorzitter van de Europese Rekenkamer is momenteel de Ier Tony Murphy.
Net als leden van de Europese Commissie, moeten leden van de Rekenkamer hun ambt volkomen onafhankelijk uitoefenen. Stef Blok zal niet milder zijn voor Nederlandse fraude omdat hij een Nederlander is.
Goed besteed?
Blok was net één maand Europees Rekenkamer-lid toen Brusselse Nieuwe aanklopte voor een interview. We schrijven oktober 2022, een jaar nadat het coronaherstelfonds, ter waarde van 800 miljard euro, werd opgericht om de economie weer aan te wakkeren. Dat fonds betekende een flinke verhoging van de EU-begroting.
“Kan de Rekenkamer wel controleren of de lidstaten al dat geld correct besteden?” vroeg onze vooruitziende redacteur. Blok wees toen op het volgende probleem: de doelstellingen in de plannen die landen naar voren schoven (“dit gaan we met het geld doen!”), waren vaak zo vaag dat de controle of het geld al dan niet correct werd besteed niet eenvoudig zou zijn.
Wie is het vaagst?
En ja, precies een jaar later (oktober 2023) meldde de Rekenkamer dat “het succes van het coronaherstelfonds moeilijk te meten is”. Als reactie formuleerde de Europese Commissie “algemene, overkoepelende doelen”, die de lidstaten het signaal moest geven: Jongens, we gaan hierheen!”. Doelen die de Rekenkamer op haar beurt typeerde als – je raadt het nooit – “uitermate vaag”.
In 2024 meldt Brusselse Nieuwe dat de Europese Rekenkamer zich nu echt “grote zorgen” maakt over dat coronaherstelfonds. Ook is niet duidelijk hoe dat geld, dat de Europese Commissie leende op de kapitaalmarkten, allemaal terugbetaald moet worden.
Ondertussen blijft Nederland hameren op het feit dat EU-geld goed besteed moet worden. Blok zei in het gesprek met Brusselse Nieuwe het fijn te vinden “niet meer in de spotlights” te staan. Nu zoekt hij met een lantaarn naar wat er fout gaat in de donkere krochten van de EU.
