Met een begroting van meer dan 700 miljard euro is het coronaherstelfonds verreweg het meest ambitieuze EU-fonds ooit. Met deze geldpot moest de Europese economie er na de pandemie weer bovenop komen. In ruil voor structurele investeringen in hun economie, denk aan de groene en digitale transitie, maken lidstaten aanspraak op geld. Telkens wanneer lidstaten afgesproken mijlpalen bereiken, trekt Brussel de portemonnee.

Maar volgens de Europese Rekenkamer zitten er heel wat haken en ogen aan de controles. “We weten niet in welke mate de gefinancierde projecten bijdragen tot het behalen van de doelen van het coronaherstelfonds. Het systeem slaagt er niet in om een volledig beeld te geven”, vertelt Rekenkamerlid Ivana Maletić. “We hebben te maken met een paradoxale situatie. Voor het grootste Europese fonds kunnen we de feitelijke prestaties niet meten.”

Succes moeilijk te meten

De mijlpalen die de lidstaten hanteren zeggen in feite weinig over de echte resultaten van het coronaherstelfonds. Veel mijlpalen zouden betrekking hebben op waar het geld naartoe gaat, en niet op de resultaten die deze financiering oplevert. Zo wordt bijvoorbeeld bijgehouden hoeveel elektrische auto’s worden aangeschaft, maar de CO2-vermindering waarin dat resulteert wordt niet gemeten. Het aantal gerenoveerde vierkante meter in woningen wordt bijgehouden, maar niet de daling van het energieverbruik.

Wat voor extra verwarring zorgt: lidstaten gebruiken verschillende mijlpalen om soortelijke doelen na te streven. Sommige lidstaten meten het aantal geïsoleerde vierkante meter, andere het aantal renovatieprojecten dat voltooid werd, en nog andere hoeveel subsidies naar die renovatieprojecten is gegaan. Op die manier kan je het succes van het grootste Europese fonds erg moeilijk meten.

Chaos compleet

Om het overzicht over deze wirwar aan maatregelen te behouden, formuleerde de Europese Commissie ook zelf doelen. Gemeenschappelijke EU-doelen die als een soort paraplu boven de maatregelen van de lidstaten zouden moeten hangen. Maar de Rekenkamer stelde vast dat heel wat maatregelen die lidstaten namen niets te maken hebben met deze gemeenschappelijke doelen. In sommige lidstaten (zoals Roemenië, Denenmarken en Oostenrijk) kon de Rekenkamer meer dan de helft van de maatregelen niet linken met de gemeenschappelijke EU-doelen.

Wat de chaos compleet maakt? De gemeenschappelijke EU-doelen zijn zelf ook vaag. Bovendien meten ze vaker niet dan wel het daadwerkelijke resultaat van het geld uit het coronaherstelfonds. Ook werd afgesproken dat het coronaherstelfonds ingezet zou worden voor hervormingen op het vlak van de rechtsstaat of in de financiële sector. Maar hiervoor zijn er zelfs geen doelen.

Van het inflatiespook tot het coronaherstelfonds, elke woensdag ontvang je een overzicht van de laatste ontwikkelingen in de nieuwsbrief De week van de euro. Abonneer je hier.