Een lange rijzige grijze man, klein snorretje, keurig in pak en met een licht rood aanlopend hoofd staat op het podium in de enorme balzaal van concert Noble. Rob van Eijkeren kijkt tevreden de prachtig gerenoveerde zaal in, waar ooit Lord Mountbattan, Koning Boudewijn, de Daila Lama en de oude sjah van Perzië (Iran) hun opwachting maakten.

De geur van de oude bals, diners en de sprookjesachtige huwelijken hangt nog overal.

Het is een nostalgische plek in de Europese wijk, waar doorgaans de goedkope moderne architectuur heeft huisgehouden. De bomvolle zaal, meer dan 500 mensen aanwezig, kijken naar hem. Het zijn beleidsmedewerkers uit de provincies, EU-correspondenten uit Brussel, lobbyisten, maar vooral de nieuwe gedeputeerden en Statenleden van de Nederlandse provincies. Coalities in de provincies zijn net gevormd en een deel van hen heeft de portefeuille Europa gekregen. Dit is voor velen hun eerste kennismaking met Europa, met Brussel.

Vooruitgeschoven post

Van Eijkeren is hoofd van het Huis van de Nederlandse Provincies (HNP). Dat is de koepel waaronder Nederlandse provincies samenwerken om hun belangen in de Europese politiek te behartigen. Al 15 jaar is Van Eijkeren er de coördinator en zorgt hij ervoor dat provincies op belangrijke beleidsterreinen samenwerken. Jumelage noemt Van Eijkeren het steevast, de samenwerking tussen regio’s en steden. 

Alle provincies in Nederland krijgen vroeg of laat te maken met Europese wetgeving. De Europese Unie neemt een besluit; Nederland moet zich daar aan houden en de provincies zijn vaak degene die het uitvoeren. En dat betekent dat ze al vroeg willen weten wat er in Brussel speelt. Zo kunnen ze zich voorbereiden op aanstaande Europese regels, maar ook hier en daar wat invloed uitoefenen. Dat gebeurt via lobbyisten die als vooruitgeschoven post van de provincies in Brussel zitten. Aan Van Eijkeren de taak om hun werk soepel te laten verlopen. 

Opgegroeid in Brabant, studeerde in Groningen en na een korte carrière in het onderwijs belandde hij bij de provincie Overijssel; met als één van zijn taken grensoverschrijdende zaken. Zo zat hij een tijd in Duitsland voor een uitwisselingsproject. De stap maken naar belangenbehartiging voor de Nederlandse provincies in Brussel was een logische vervolgstap. 

Gezamenlijke aanpak

Terwijl provincies met hun eigen lobbyisten goed individueel aan de slag kunnen, is het soms makkelijker om samen een vuist te maken. Van Eijkeren zoekt dus samen met zijn collega’s uit hoe en waar dat het beste kan. In het kantoor van het HNP, waar ook de machtige Europese landbouworganisatie Copa/Cogeca zetelt, legt hij het uit: 

Een belangrijke gebeurtenis voor Van Eijkeren waren de provinciale verkiezingen in maart. Die verkiezingen betekenen dat er nu nieuwe bestuurders aantreden, maar vooral ook dat er nieuwe coalitieakkoorden liggen. Dat zijn de plannen die de partijen die samen een coalitie zijn gaan vormen opgesteld hebben voor de aankomende vier jaar. Per provincie zijn die coalitieakkoorden geanalyseerd, legt Van Eijkeren uit. “En we hebben al die analyses naast elkaar gelegd”, gaat hij verder. 

Waterrichtlijn

Het woord Europa komt niet zo vaak voor in de coalitieakkoorden, toch hebben ze een duidelijke Europese component, ziet Van Eijkeren. Zo is er de waterrichtlijn. Een Europese wet uit het jaar 2000 die normen vastlegt over de kwaliteit van water. Nederland heeft de wet al overgenomen, maar de doelen zijn nog niet bereikt. Sterker nog, Nederland heeft al twee keer om uitstel gevraagd. De deadline ligt nu in 2027 en het is de taak van de provincies om maatregelen te nemen die ervoor zorgen dat water schoner wordt. 

Het is een voorbeeld van een onderwerp waarop provincies samen kunnen werken. Nederland is een dichtbevolkt land en de waterkwaliteit is achteruitgegaan. Onder leiding van Van Eijkeren dringt het HNP dus bij provincies erop aan om actie te ondernemen. “Daar is tijd voor nodig”, legt hij uit. “Als je niks onderneemt als provincie, heb je straks weer zo’n hoofdpijndossier als bij stikstof”.

Boeteprocedure

Tegen 2027 moet het water in Nederland aan de Europese normen voldoen, anders volgt er een boeteprocedure. En als er nu geen maatregelen genomen worden, komen bedrijven later in de problemen. Dan mag er niet gebouwd worden naast waterwegen of kunnen bedrijven straks zelfs kleine hoeveelheden afvalwater niet meer lozen. “Dat signaleren we en geven we door aan de provincies”, zegt Van Eijkeren.

Nog een voorbeeld; bodemvervuiling. Ook dat heeft invloed op de kwaliteit van water. In het verleden is er veel afval gedumpt.  Nu zitten die afvalstoffen in de bodem en ook dat komt via grondwater in rivieren terecht. Ook op dit onderwerp ziet Van Eijkeren een taak voor het HNP weggelegd. Hij praat erover met provincies, Kamerleden maar ook met bestuurders in Brussel. Hij hoopt op een onderzoek waar provincies uiteindelijk mee aan de slag kunnen. 

Of ze luisteren naar de adviezen is aan de provincies. Het is de politiek en het zijn de gedeputeerden die de touwtjes in handen hebben. Maar om besluiten te nemen moeten ze wel weten hoe alles in Brussel werkt en Van Eijkeren wordt niet moe om dat te vertellen.

Ondertussen heeft Van Eijkeren al heel wat nieuwe bestuurders zien komen, na de nieuwe verkiezingen. Hij vindt het mooi als ze kiezen voor Europa.  “De afgelopen periode hebben er een aantal heel bewust gekozen voor de Europa portefeuille”, legt hij uit. “Dat betekent dat ze zich in de provincie bezig houden met alles wat met Europa te maken heeft, maar ook een rol hebben bij het Comité van de Regio’s. Het Europese orgaan waarmee regionale bestuurders advies kunnen geven aan de Europese Commissie.”

Zo zijn er een aantal nieuwe bestuurders van de BBB die inzien dat Europese regelgeving belangrijk is voor hun werk in de provincie. “Dat zijn dus heel betrokken bestuurders”, zegt Van Eijkeren. Als hoofd van het HNP begeleidt hij samen met de collega’s nieuwe bestuurders in Brussel. Hoe meer zij weten, hoe beter ze hun werk in de provincie kunnen doen. 

Jubileum

Wie door Brussel loopt, ziet overal regionale kantoren van deelstaten, provincies en regio’s uit andere landen. De deelstaat Beieren heeft zelfs een klein kasteel. Maar nergens klonteren de provincies zo samen als bij de Nederlanders. Ze kijken uit op de Wetstraat en vlak bij zijn de belangrijke gebouwen van de Europese Commissie en de Europese Raad. Op een paar stappen afstand verrijst de nieuwe Nederlandse ambassade. De plek is goed en voorlopig blijft het HNP nog wel. In 2025 wordt het 25-jarig jubileum gevierd. “Daar wil ik bij zijn”, zegt hij met een glimlach.

De aanwezigen in de balzaal hebben het naar hun zin. Brussel is voor hen: netwerken, workshops en vooral collega’s ontmoeten uit de eigen provincie, uit andere provincies en proeven van het Bourgondische leven. Van Eijkeren staat voor ze klaar.