In de troonrede van koning Willem-Alexander ontbrak Europa in ieder geval niet. De koning sprak over de onderhandelingen over de nieuwe Europese meerjarenbegroting, een groot dossier voor Nederland. Het kabinet vindt de voorstellen van de Europese Commissie te ver gaan: er moet volgens hen geen extra geld naar Brussel, maar bestaande middelen moeten “slimmer en effectiever” worden besteed, zo schreef het kabinet vorige week al aan de Kamer.
Ook de oorlog in Gaza had een Europese link in de troonrede: Nederland wil meer druk uitoefenen op het bereiken van een staakt-het-vuren, bij voorkeur via een gezamenlijke Europese aanpak. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan: de EU-lidstaten zijn het al maanden oneens over mogelijke maatregelen. Verder verwees de koning naar de NAVO-top in Den Haag en naar thema’s als veiligheid, stikstof, landbouw, energietransitie en kunstmatige intelligentie – allemaal onderwerpen die nadrukkelijk ook in Brussel spelen.
Europese begrotingsregels
Nadat het kabinet de miljoenennota presenteerde, kwam de Raad van State direct met een waarschuwing: Nederland voldoet op middellange termijn niet aan de Europese begrotingsregels. De Raad concludeert dat Nederland in 2025 en 2026 wél binnen de bandbreedte van de afspraken die landen hebben gemaakt waar met de euro wordt betaald (het Stabiliteits- en Groeipact) blijft. Dat betekent dat het begrotingstekort onder de drie procent van het bruto binnenlands product blijft en de staatsschuld onder de zestig procent blijft of verder afneemt.
Aan de eisen op lange termijn voldoet Nederland echter niet, zegt de Raad van State. Die regels zijn door Brussel gemaakt om te voorkomen dat de begroting op de langere termijn uit balans raakt. Daar gaat het mis, omdat de overheidsuitgaven structureel sneller toenemen dan de inkomsten, oordeelt de Raad van State
De stappen die het kabinet heeft gezet om de overheidsfinanciën op orde te brengen, zijn volgens de Raad onvoldoende. De begroting staat structureel onder druk door vergrijzing, klimaatverandering en geopolitieke onzekerheid. Daarom benadrukt de Raad dat Nederland moet hervormen: minder publieke uitgaven aan consumptie, zoals toeslagen, uitkeringen en andere lopende kosten en meer investeringen in onderwijs, kennis, energie, klimaat en defensie. Het idee is dat geld dat vandaag “opgaat” te weinig oplevert voor morgen.
Europese klimaatdoelen buiten bereik
Het Planbureau voor de Leefomgeving rekende vandaag voor dat de kans “heel erg klein” is dat Nederland het Europese doel van 55 procent minder uitstoot in 2030 haalt. Met de gepresenteerde plannen van het kabinet is de kans op het halen van de doelen minder dan vijf procent. Nederland koerst af op een uitstootreductie van 47 procent. Deze achterstand komt volgens het Planbureau doordat de aanleg van windparken op zee stagneert, de ambitie voor groene waterstof is afgezwakt en er te weinig gebeurt op het gebied van energiebesparing, elektrificatie en verduurzaming van de landbouw.
Als Nederland de klimaatdoelen van 2030 niet haalt, zo waarschuwt het Planbureau, wordt de opgave daarna alleen maar groter. De komende jaren zijn cruciaal om koers te houden richting de Europese afspraken.
Blijf op de hoogte van de Europese klimaatdoelen, begrotingsregels en alles wat Brussel op het bureau van het Nederlandse kabinet legt. In onze dagelijkse nieuwsbrief De Dagvangst praat hoofdredacteur Bert van Slooten je bij over het laatste Europese nieuws — en wat dat betekent voor Nederland. Abonneer je nu.
