De Eerste en Tweede Kamer hebben een ‘EU postbus’, waarin dagelijks post uit Brussel binnenstroomt. Die wordt gesorteerd per thema en adviseurs werpen er een eerste blik op. Op 1 maart was er post: een voorstel van de Europese Commissie voor nieuwe wetgeving over rijbewijzen, Brusselse Nieuwe berichtte erover. De EU-richtlijn die daarvoor de basis gaat zijn moet over een aantal jaar de bestaande Nederlandse wet uit 2006 gaan vervangen. Het plan bestaat uit 28 wetsartikelen en 7 annexen. 

Op 22 maart is er een vergadering met Kamerleden die over infrastructuur gaan. Zij bespreken alle ingekomen stukken op hun procedurevergadering, waaronder, onder het agendapunt EU-voorstellen: de rijbewijsrichtlijn. Elke fractie bespreekt de stukken voor. Leidend is het ‘behandelvoorstel’ van de ambtelijke staf van de Kamercommissie. Leden kunnen besluiten ‘conform voorstel’, maar ook een ander instrument kiezen uit de gereedschapskist van parlementaire behandelmogelijkheden: ‘Voor kennisgeving aannemen’, een ‘ Brief aan de minister schrijven’, een ‘Rondetafelgesprek organiseren’ of de ‘Europese Commissie vragen een voorstel toe te komen lichten’ ( in jargon: een ‘technische briefing’).  

Belanghebbenden

Besluiten tijdens een procedurevergadering worden, anders dan in de plenaire zaal, genomen bij meerderheid van de aanwezige Leden– ook al vertegenwoordigen die geen Kamermeerderheid. Actieve belanghebbenden volgen dat proces op de voet. Ze geven fracties, Kamerleden of medewerkers informatie en geven suggesties mee. Dat kan ook aan de Eerste Kamer. Want anders dan bij nationale wetten gaat de Europese behandeling daar parallel aan die van de Tweede Kamer. 

Ook de Rijksoverheid heeft de rijbewijsrichtlijn op 2 maart ontvangen. Want ‘Nederland’ moet een standpunt voor de EU-Raadsvergadering gaan formuleren, net zoals de andere 26 landen dat doen. In de werkgroep beoordeling nieuwe commissievoorstellen (BNC) is in overleg een ‘eerstverantwoordelijk’ ministerie aangewezen. In dit geval ongetwijfeld infrastructuur en waterstaat; half december kondigde dat ministerie de standpuntbepaling op de rijbewijsrichtlijn al aan.

De ministerie-ambtenaren vullen momenteel een sjabloon in: het ‘fiche’.  Ze moeten schrijven over de gevolgen voor de Nederlandse uitvoering, juridische bezwaren en praktische aspecten. Andere ministeries kunnen meelezen; reken maar dat hier ook belanghebbenden en experts bij betrokken willen worden. Dat Haagse proces van standpuntbepaling is een geoliede machine, maar vraagt veel van betrokken ambtenaren, concludeerden onderzoekers van het Ministerie van Buitenlandse zaken vorig jaar. 

Kennis

De zeswekentermijn voor het standpunt is kort, mede door de voorbereiding van de ministerraad. Na besluitvorming in de Trèveszaal moet, rond half april, het Nederlandse standpunt over de allereerste tekstversie van de EU rijbewijsrichtlijn naar de Kamer. Ondertussen in Brussel begint de Nederlandse onderhandelaar aan een eerste tafelronde met haar of zijn 26 collega’s. Gelukkig is het Commissievoorstel voor actieve Brussel-volgers geen geheim. Want zo’n tekst komt – net als een nationaal wetsvoorstel – niet pardoes uit de lucht vallen. In 2020 was de rijbewijsrichtlijn al aangekondigd – de ANWB deelde er op Europadag, 9 mei vorig jaar al hun standpunt over.  

Het schrijven van de 28 artikelen en 7 annexen is gedaan in een afdeling van de Europese Commissie met de passende titel DG Move, waar naar verluidt opvallend veel Fransen werken. Maar de Commissie – met haar structurele personeelstekort – heeft enorme behoefte aan kennis en draagvlak van buitenaf. En in juni vorig jaar vroeg de Europese Commissie de lidstaten om commentaar te leveren over diskwalificaties voor een rijbewijs. Want de derde annex bij de richtlijn bestaat uit een lijst van medische aandoeningen; zoals diabetes en epilepsie. 

Voor dat soort gedetailleerde teksten heeft de Commissie een stelsel van belanghebbenden om zich heen gebouwd. Bijna zeshonderd commissies brengen in Brussel wetenschappelijke en praktijk-kennis in. Vanuit Nederland zitten bijvoorbeeld de SER, het RIVM en de Dienst Wegverkeer in dat soort overleggen. Voor de rijbewijsrichtlijn was er de afgelopen jaren het Driving Licence Committee. Anders dan bij een ministerie staan alle agenda’s en verslagen handig online.

Beïnvloeding

Bij heikele punten wordt een voorstel binnen de Commissie politiek. De afdelingen en de ‘kabinetten’ van Eurocommissarissen volgen elkaars collega’s op de voet. Hoe je weet dat er ‘gedoe’ is? Nou, als de publicatiedatum van een wet wordt uitgesteld. De rijbewijsrichtlijn stond oorspronkelijk gepland voor het vierde kwartaal van 2022, zoals is af te leiden uit het werkplan van de Europese Commissie.  

De onderhandelingen over de rijbewijsrichtlijn gaan nog zeker een jaar duren. Het ministerie volgt, net als de koepels van belanghebbenden, de 26 landenposities. Want er is voor een Raadsbesluit een gewogen meerderheid van de lidstaten nodig en als land wil je op zoveel mogelijk artikelen bij die meerderheid horen. Belangrijk is hoe Zweden en Spanje over het voorstel denken. Die landen zijn dit jaar voorzitter van de raadswerkgroep met nationale onderhandelaars. Het Europees Parlement bereidt zich ook voor op de bespreking. Dat is de commissie TRAN, die een ‘rapporteur’ gaat kiezen.

Die Europarlementariër staat aan het stuur bij het verzamelen van alle amendementen op de 28 artikelen én de annexen. En ja, ook belanghebbenden vinden voor hun zorgen ook hier een luisterend oor. Diverse koepels hebben hun leden over de rijbewijsrichtlijn bericht. Het zal dus nog wel geruime tijd duren voor alle bestuurders in de Europese Unie met de nieuwe eisen worden geconfronteerd. 

Praktijkprofessor Europa van de Haagse Hogeschool Mendeltje van Keulen (cartoon) was griffier Europese Zaken bij de Tweede Kamer. Zij kijkt wekelijks voor Brusselse Nieuwe in brievenbus van de Tweede Kamer naar de post uit Brussel. Elke week de column van Mendeltje van Keulen in je mailbox ontvangen? Abonneren kan hier voor slechts 1 euro in per maand. Daarmee levert u een bijdrage aan de onafhankelijke journalistiek en opinie over Europese zaken die Nederland raken.