Fred Sengers is onafhankelijk deskundige op het gebied van modern China. Hij is publicist, spreker en onderzoeker, en schrijft onder meer op zijn eigen platform Blogaap.nl.

De grootste handelsovereenkomst ooit gesloten die garant staat voor stabiliteit en voorspelbaarheid aan beide kanten van de oceaan. Met die blijde boodschap kwam Ursula von der Leyen terug van haar onderhandelingen met de Amerikaanse president Donald Trump.

In diverse Europese hoofdsteden klonk gemor over het onderhandelingsresultaat. Krokodillentranen, want de regeringsleiders hebben haar op pad gestuurd met de opdracht de schade zoveel mogelijk te beperken. Een importtarief van vijftien procent is inderdaad de helft lager dan tevoren gevreesd. En als je het vergelijkt met de heffingen die andere landen krijgen opgelegd, is het zelfs aan de lage kant.

Onbevredigend is het wel. Het grootste handelsblok ter wereld moet importheffingen slikken die met de natte vinger zijn vastgesteld en zonder goede reden worden opgelegd, in strijd met internationale verdragen over handel. Von der Leyen moest zelfs dure cadeaus meebrengen om de overeenkomst te smeren: 750 miljard dollar aan afname van Amerikaanse energie en 600 miljard dollar extra investeringen in de VS.

Europese toezeggingen

Het roept herinneringen op aan de eerste fase van de handelsovereenkomst tussen China en de VS in 2020. Toen beloofde de Chinese overheid in twee jaar tijd voor 200 miljard dollar aan Amerikaanse producten te kopen om zo de handelsbalans recht te trekken. Dat werd nooit waargemaakt. Er kwamen nieuwe (technologische) obstakels bij. En misschien kon het eenvoudigweg ook niet: de hoeveelheid sojabonen en vloeibaar gas (LNG) die een land kan verstouwen is niet onbeperkt.

De toezegging die de EU deed is nog groter. Analisten spreken van onhaalbare beloftes, blijkbaar bedoeld om tijd te winnen. De beloofde stabiliteit is ook verre van gegarandeerd. Trump verzint telkens nieuwe redenen voor heffingen. Zolang hij die louter als lust beschouwt (inkomsten!) en overtuigd is dat Amerika in onderhandelingen de bovenliggende partij is, zal dat zo blijven.

Voorbeeld van China

De vraag is nu: wat te doen met de gewonnen tijd? China heeft de afgelopen vijf jaar gebruikt om nieuwe afzetmarkten te vinden en zijn overafhankelijkheid van de VS waar mogelijk af te bouwen. En voor de gebieden waarin dat niet snel kon, heeft het bewust een positie opgebouwd in een sector waarvan men wist dat die als strategische hefboom zou kunnen fungeren voor het geval dat: zeldzame aardmetalen.

Toen Trump op 2 april de wereld versteld liet staan met torenhoge importheffingen, reageerde China als enige met tegenheffingen. Toen Trump daarop China wilde straffen, spiegelde Beijing opnieuw. Zo liepen de importheffingen op tot boven de 100 procent. Toen China vervolgens de kraan met zeldzame aardmetalen toedraaide, gaf Trump als eerste toe. De heffingen voor Made in China zijn voorlopig teruggebracht tot meer dan tien procent (al waren die al twintig; dat is waar). De computerchips die vanwege de nationale veiligheid niet aan China mochten worden verkocht, worden inmiddels weer geleverd. En waar Trump India dreigt met secundaire sancties vanwege de aanschaf van Russische olie, blijft China ongenoemd. President Xi Jinping durfde als enige de confrontatie aan en lijkt Trump voorlopig te hebben afgeschrikt.

Lessen uit China

Wat kan de EU hiervan leren? Allereerst dat Europa nu niet op zijn handen moet gaan zitten in de hoop dat de storm vanzelf overwaait. Ook als Trump in 2029 zal aftreden is het Trumpisme niet voorbij. En zelfs als er een Democraat in het Witte Huis komt, zal die waarschijnlijk anders denken over Amerika’s positie in de wereld en de trans-Atlantische band dan voorgaande presidenten.

Europa moet zich krachtig voorbereiden. Inzetten op duurzame energie om minder afhankelijk te worden van buitenlandse energieleveranciers. De banden aanhalen met zoveel mogelijk handelspartners. En een Europese defensie die niet leunt op Amerikaanse hulp. Dan kan het over een paar jaar op basis van gelijkwaardigheid onderhandelen met de VS. En met China.

Blijf op de hoogte van alle ontwikkelingen rondom deze handelsdeal en abonneer je op onze Nieuwsbrief Van economie tot euro. Ontvang elke twee weken economisch nieuws uit Den Haag, Brussel en de rest van Europa exclusief in jouw mailbox.