Het debat ging over de genocide in Gaza, nadat ze eerder al een debat over de situatie in het Midden-Oosten had gehad. In de zaal was er veel kritiek over de voorzichtige politieke uitspraken van de Europese Commissie. Kallas zou geen sancties willen opleggen aan Israël en het debat over opschorting van de associatieovereenkomst niet willen aangaan.
“Er wordt gesproken alsof ik de enige ben die verantwoordelijk is voor wat er in het Midden-Oosten gebeurt. Ik vertegenwoordig hier niet mezelf, maar ik vertegenwoordig 27 lidstaten”, zei Kallas. Ze voelt de frustratie die veel Europese politici hebben, maar met alleen een gloedvol betoog in het Parlement kom je er niet, hield ze de politici voor. “Je moet oplossingen bereiken.”
Kallas wil niet aan symboolpolitiek doen. “Je kunt zeggen: Neem het initiatief en leg sancties op. Maar is dat nuttig? Ik zou me beter voelen wanneer ik iets doe. Maar ik weet dat zo’n voorstel niet zou worden aangenomen. En het zou aantonen dat we geen gemeenschappelijk standpunt hebben.” Met andere woorden: dan is de EU nog verder van huis.
Zo ligt er een voorstel van Kallas om sancties op te leggen aan enkele extremistische Israëlische kolonisten, die verantwoordelijk zijn voor het geweld tegen Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever. Maar er ligt ook een veto van de Hongaarse premier Viktor Orbán over dit voornemen.
En het plan Veldkamp?
Het onderzoek om te kijken of Israël de associatieovereenkomst met de EU geschonden heeft. Dat onderzoek zorgt voor veel politiek gedoe. Het is de bedoeling dat de ministers van Buitenlandse Zaken er maandag over praten. Maar het pad naar de discussie is hobbelig. Meestal bespreken de ambassadeurs de conclusies eerst in het zogenoemde Coreper. Maar er waren afgelopen week nog geen stukken beschikbaar. Dat zorgde weer voor extra frustratie bij de diplomaten.
Overigens heeft Euractiv al wel een eerste versie kunnen inzien, waarin staat: “Op basis van de beoordelingen van de genoemde onafhankelijke internationale instellingen zijn er aanwijzingen dat Israël zijn mensenrechtenverplichtingen uit artikel twee van de associatieovereenkomst tussen de EU en Israël schendt.”
En dan is er nog een probleem voor Kallas. Op zich zou het associatieverdrag met een zogenoemde gekwalificeerde meerderheid opgeschort kunnen worden. Dan kan je een aantal veto’s van landen omzeilen.
Maar nu gaan we even formeel worden: de ministers kunnen alleen besluiten op basis van een voorstel dat door de Europese Commissie wordt gedaan. Geen probleem zou je zeggen, maar dat voorstel vereist wel de goedkeuring van de 27 Eurocommissarissen. Dus als voorzitter Von der Leyen het er niet mee eens is, of een andere Eurocommissaris, dan gaat het niet door. De enige oplossing is dan dat de regeringsleiders er aan het eind van de week tijdens hun top over spreken. Maar de regeringsleiders besluiten weer met unanimiteit; oftewel dan liggen de veto’s weer op tafel.
Boos op Europees Parlement
En veel steun uit het Europees Parlement krijgt Kallas niet. Ze moest met spoed komen opdraven voor een debat over de oorlog tussen Israël en Iran, maar constateerde tot haar afgrijzen dat er nauwelijks politici in de grote zaal zaten te luisteren. Veel politici kwamen even snel een verhaal afsteken, meestal met kritiek op haar beleid en verdwenen meteen, niet luisterend naar haar antwoord. Terwijl even later de ronkende persberichten naar de redacties van de internationale media werden gestuurd.
Niet alleen in het Parlement moest Kallas even slikken, ook bij de G7 werd ze net als voorzitter Von der Leyen teruggefloten. Na afloop van de bijeenkomst werd een verklaring uitgegeven met als titel: “Israël heeft het recht om zichzelf te verdedigen. Iran is de belangrijkste bron van regionale instabiliteit en terreur”, valt te lezen in de verklaring. “We zijn er altijd duidelijk over geweest dat Iran nooit een nucleair wapen mag bezitten.”
Voor Europa betekent dit een kleine koerswijziging. In een eerdere verklaring zei voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen niet dat Israël recht had op zelfverdediging. Ze riep juist op tot de-escalatie. “Europa dringt aan op maximale terughoudendheid. Geen enkele partij is gebaat bij oorlog in de regio”, zei Von der Leyen. Ook Kaja Kallas sprak niet over zelfverdediging. Zij riep alle partijen op om “het internationale recht na te leven, terughoudend te zijn en af te zien van verdere stappen.” Wel zegt ze dat “Iran nooit een kernwapen mag bezitten.” Maar: “duurzame vrede wordt opgebouwd door middel van diplomatie, niet door militair optreden.”
