Opladers die in brand vliegen of speelgoed met inslikbare deeltjes: elke dag komen zulke producten ongezien de Europese Unie binnen. Via onder meer Schiphol, de drukste toegangspoort voor pakketjes in Europa. Omdat nationale douanes het niet meer aankunnen, wil de EU nu een eigen Douaneautoriteit oprichten. Die moet met een groot datasysteem zicht krijgen op alles wat Europa binnenkomt. Volgens NSC-Europarlementariër Dirk Gotink, die namens het Parlement onderhandelt over de nieuwe wet, wordt dat systeem “de MRI-scan van de Europese economie”.
Fraudeurs vrij spel
Dagelijks komen twaalf miljoen pakketjes Europa in. Veel daarvan bevatten onveilige producten, die vooral via e-commerceplatforms Europa in komen. Bij een test met 162 pakketjes voldeed 69 procent niet aan de regels. Denk aan gevaarlijk speelgoed of elektronische apparaten zonder keurmerk.
Nationale douanediensten, nu nog verantwoordelijk voor de importcontroles, hebben dan ook niet de capaciteit om alle pakketjes te controleren waardoor fraudeurs vrij spel hebben. Zo worden afgekeurde producten – veelal van Chinese makelij – vrolijk nog eens opgestuurd in een poging ze ditmaal wel over de Europese grens te krijgen, in dezelfde doos inclusief weigeringssticker van de douane. De nieuwe Europese Douaneautoriteit (EUCA) moet hier verandering in brengen.
“MRI-scan van de Europese economie”
Het “kloppend hart” van de nieuwe dienst is een centrale Europese datahub. Alle bedrijven die goederen naar de EU exporteren, moeten die daar aanmelden. Zo krijgen overheden en diensten als Europol, OLAF en Frontex één gezamenlijk overzicht. “De MRI-scan van de Europese economie”, aldus Gotink. Volgens hem betekent het ook een grote vereenvoudiging voor bedrijven: één digitaal loket, in plaats van 27 verschillende nationale douanediensten. In theorie scheelt dat zo’n 2 miljard euro per jaar aan administratie.
Gotink noemt vooral het IT-gedeelte baanbrekend. “Niet eerder zagen we een datahub van dit formaat.” De hub moet het grootste IT-systeem van Europa worden, waar wel 250 tot 450 mensen gaan werken. Er bestaat overigens een kans dat de autoriteit in Den Haag zal vestigen.
Onder de EUCA verschuift ook de verantwoordelijkheid. Niet de consument, maar bedrijven worden voortaan aansprakelijk voor de naleving van EU-regels. Waar je als online shopper nu nog verrast kunt worden door extra douanekosten, moet een product straks aan alle regels voldoen voordat het wordt verkocht. Doen bedrijven dat niet? Dan blijft hun pakketje aan de grens steken.
Onderhandelingen
De onderhandelingen over de komst van deze datahub zijn overigens nog in volle gang. Eerder uitte Gotink hierover zijn zorgen. “De Raad en het Parlement liggen nog ver uit elkaar over de organisatie en toegang tot de gegevens die worden opgeslagen in de Europese douane-datahub”, zei hij.
Het belangrijkste bezwaar van de lidstaten is dat zij de controle over douanegegevens niet volledig willen overdragen aan een centraal Europees systeem. Veel regeringen vrezen dat een Europese datahub hun nationale douanediensten minder zeggenschap geeft over risicoanalyses, controles en handhaving. Ook zijn sommige lidstaten terughoudend om andere landen directe toegang te geven tot hun gegevens, uit zorgen over bevoegdheden, privacy en de praktische uitvoerbaarheid.
Ook is nog onduidelijk wie de EU aansprakelijk gaat houden voor de onveilige pakketjes. De fabrikant? Het e-commerce platform? De verzendmaatschappij? Dat ligt allemaal op tafel tijdens de onderhandelingen tussen het Parlement en de ambtenaren van de lidstaten op 10 december. Dan moeten de partijen het eens worden over een nieuwe regeling die voor alle lidstaten gaat gelden.
Dit artikel verscheen vanochtend in de Dagvangst. Daarin praat hoofdredacteur Bert van Slooten je samen met de redactie elke dag (ma, di, wo en do) bij over het laatste nieuws uit Brussel, Den Haag en de rest van Europa. Abonneer je nu en ontvang exclusief Europees nieuws met een Nederlands tintje in jouw mailbox.
