Hoe verhoudt het regeerprogramma zich met de plannen in Brussel?

Het Nederlandse kabinet maakte vrijdag haar plannen bekend in het regeerprogramma. De EU speelt daarin een belangrijke rol en dus kijken we alvast hoe de plannen van het Nederlands kabinet overeenkomen met de plannen in Brussel.

13 september 2024

Yves Lacroix

5 min. leestijd

Het regeerprogramma is binnen. Daarin worden de plannen uit het hoofdlijnenakkoord van de coalitie verder uitgediept. Ze werden vrijdag gepresenteerd door premier Schoof en zijn kabinet, dat steunt op de coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB.

Het is geen verrassing, veel zaken waar het kabinet aan wil werken spelen zich deels af op het Europese toneel. Denk aan migratie, energie, landbouw en defensie. Daarom nemen we ze alvast door.

Asielzoekers

Om te beginnen met migratie. Over twee jaar treedt het Europees Migratiepact in werking. Dat zijn nieuwe regels die bepalen hoe EU-landen met asielzoekers omgaan en welk land hoeveel vluchtelingen opvangt. Er gaat de komende tijd veel over gepraat worden in Brussel, maar Nederland wil al op het Europese Migratiepact vooruitlopen.

Zo wil het kabinet striktere voorwaarden stellen aan asielzoekers die aankomen, maar ook aan het verblijf en de familieleden die mogelijk op een later tijdstip naar Nederland komen. Dat is deels in lijn met de plannen van Brussel. De EU besloot onlangs de processen aan de grens te versnellen en vluchtelingen met weinig kans op asiel sneller naar huis te sturen, ook een ambitie van het kabinet. Het kabinet belooft de Europese standaarden voor bescherming en opvang van vluchtelingen na te leven. In het regeerprogramma wordt verduidelijkt dat Nederland structureel de strengste toelatingseisen zal hanteren die binnen EU-beleid mogelijk zijn.

Ook kondigde premier Schoof aan volgende week een brief te sturen naar de Europese Commissie. Het kabinet wal namelijk een opt-out op Europese asielregels. Een uitzondering dus. De uitzondering zou moeten gelden voor een periode van twee jaar. In die tijd wil Schoof de ‘ervaren asielcrisis’, zoals hij het noemt, weer houdbaar maken. Maar een opt-out krijgt een land niet zomaar van de EU. Daar moet een goede reden voor zijn en soms afgedwongen worden. Denemarken wist bijvoorbeeld een opt-out op asiel te krijgen tijdens verdragsonderhandelingen. ‘Wij stemmen alleen in als we een opt-out krijgen’, zei het land toen. En omdat verdragen unaniem goedgekeurd moeten worden, had Denemarken ze een flinke stok achter de deur. Hoe Nederland die opt-out dus gaat afdwingen in Brussel moet nog blijken.

Arbeidsmigranten

Maar asielzoekers zijn niet de enige migranten waar het kabinet zich zorgen over maakt. Ook arbeidsmigranten zullen de gevolgen voelen van nieuw beleid. Het moet eerlijker, is de conclusie van het kabinet. Bedrijven profiteren van arbeidsmigranten, maar het woningaanbod en de lokale sociale samenhang staan onder druk, stelt het regeerprogramma. De lusten en lasten zijn niet eerlijk verdeeld.

Het kabinet wil arbeidsmigratie tegen lage lonen beperken en vooral het soms sluwe gebruik van arbeidsmigranten uit landen van buiten de EU tegengaan. Het kabinet wil daarom aankloppen in Brussel om de Europese Arbeidsautoriteit te versterken. Die organisatie probeert de samenwerking tussen EU-landen als het op arbeidsmigranten aankomt te versterken door inspecties uit te voeren, te coördineren, maar ook te bemiddelen.

Studenten

Verder wil het kabinet het moeilijker maken voor internationale studenten om in Nederland te studeren. Volgens het Schengenverdrag mogen Europese burgers overal in de EU werken, wonen en studeren. Ook arbeidsmigranten dus. Arbeidsmigranten uit Polen of studenten uit Duitsland aan de grens weren is volgens Europese regels niet mogelijk. Wel zou het kabinet Nederlandse universiteiten kunnen dwingen om geen Engelstalige les meer aan te bieden. Daarmee zouden studenten in ieder geval minder snel naar Nederland komen.

Landbouw

En de concurrentiepositie voor de agrarische sector moet een stuk beter worden, vindt het kabinet. Dat kan onder andere door in Brussel aan tafel te gaan over het mestdossier. Nederland heeft geen uitzondering meer op de hoeveelheid stikstof die boeren op hun land mogen uitrijden. Het kabinet gaf eerder al aan met Brussel in gesprek te willen daarover. BBB-leider Caroline van der Plas kwam al een keer op bezoek, maar dat leidde nog niet tot het gewenste resultaat.

Ook de pulsvisserij moet weer op de agenda komen staan in de Europese hoofdstad. Nederlandse vissers mochten tot 2019 gebruik maken van de vistechniek waar elektriciteit bij gebruikt wordt. Tot groot ongenoegen van Nederlandse vissers werd de techniek verboden. Begin september sprongen drie Nederlandse Europarlementariërs al op de bres voor het pulsvissen. Ze hopen nu er een nieuwe termijn begint de vistechniek toch weer te legaliseren.

Energietransitie

Als het op energie aankomt wil het kabinet zich in Brussel als constructieve partner opstellen. De energietransitie moet afgerond worden en daar wil het kabinet ook in investeren. De EU kan daarbij helpen. Het kabinet denkt dat EU-brede coördinatie van groene investeringen de energieprijs in Nederland kan laten dalen.

Met datzelfde doel ziet het kabinet ook heil in kerncentrales. Die moeten dienen als tegenhanger van wind- en zonne-energie die vaak afhankelijk zijn van het weer. Ook op dit gebied zoekt het kabinet Europese samenwerking op om kernenergie in de EU uit te breiden.

Defensie

We lazen het eerder al in de defensienota. Het kabinet wil de 2 procentnorm verankeren in wetgeving. Dat is een regel van NAVO-landen die bepaalt dat minimaal 2 procent van het bruto binnenlands product aan defensie uitgegeven moet worden. Dat is belangrijk, stelt het kabinet, want de Russische invasie van Oekraïne heeft laten zien hoe onvoorspelbaar de geopolitiek is. De EU is samen met de NAVO de belangrijkste partner van Nederland als het aankomt op veiligheid, stelt het kabinet.

Het kabinet wil de munitievoorraden in Nederland verhogen en de logistiek voor militairen verbeteren. Dat is in lijn met Europese plannen. Brussel wil EU-landen militair sterker maken door ze samen munitie in te laten kopen. Dat is vaak goedkoper. Maar er lopen ook projecten die ervoor moeten zorgen dat EU- en NAVO-militairen makkelijker door Europa kunnen bewegen. Nationale regels leveren militairen vaak veel papierwerk op, waardoor de reactietijd van EU-landen in geval van oorlog belemmerd wordt.

‘Nederland nog meer aan de zijlijn dan de EU bij het Israëlisch-Palestijnse conflict’

Wat voor rol spelen Nederland en de EU in het Israëlisch-Palestijnse conflict? Wij vroegen dat aan twee experts. We hebben misschien geen militaire macht zoals Amerika, maar op economisch gebied zou de EU veel druk op Israël kunnen uitoefenen. Maar met het nieuwe PVV-kabinet zal Nederland daar in ieder geval geen actieve rol in spelen.

Rutte als NAVO-baas: 'Meer investeren in defensie om groeiende dreigingen aan te kunnen'

De NAVO moet meer investeren in de eigen verdediging en nauwer samenwerken met partners uit andere delen van de wereld. Dat zegt oud-premier Mark Rutte, net geïnstalleerd als nieuwe secretaris-generaal van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie. Het bondgenootschap staat volgens Rutte voor grote uitdagingen. Denk aan de Russische invasie van Oekraïne. Die oorlog mag Rusland niet winnen, … Continued

Trump vs. Harris: de toekomst van Europa op het spel

Europa is niet Trump-proof. We moeten veel meer uitgegeven aan onze eigen defensie- en veiligheidsindustrieën. De toekomst van Oekraïne, waar we al enorm veel in hebben geïnvesteerd, kan zomaar weggegooid worden. En China kan nog weleens een groter probleem voor ons worden dan gedacht. Wat voor impact zullen de aankomende Amerikaanse presidentsverkiezingen op Europa hebben?

Met welke onderwerpen gaan Nederlandse Europarlementariërs zich bezighouden?

Vrijdag werd bekend welke Nederlandse Europarlementariër in welke commissie van het Europees Parlement gaat meepraten over zijn of haar favoriete onderwerp: Van vis tot ontwikkelingssamenwerking en van milieu tot justitie. Dit overzicht laat zien welke specialiteiten de Nederlandse Europarlementariërs hebben en welke prioriteiten zij en hun partijen willen stellen aan het Europees beleid de komende vijf jaar.

Nieuwe Europese ontbossingswet: redder van bossen of “bureaucratisch monster”?

Aan het einde van dit jaar treedt een nieuwe Europese wet in werking die bedrijven verplicht te bewijzen dat hun producten niet bijdragen aan ontbossing. Deze European Union Deforestation Regulation (EUDR) geldt voor producten zoals soja, koffie, cacao en rundvlees, en is een grote stap richting bescherming van bossen wereldwijd. Maar hoewel het doel nobel is, roept de wet veel kritiek op, zowel binnen als buiten Europa.

Geplande noodmaatregelen kabinet-Schoof in strijd met Europese regels

Het kabinet wil een asielcrisis uitroepen, en daarmee het noodrecht gebruiken. Dit mag op zich van Europa, maar de maatregelen die de regering vervolgens wil nemen, bevinden zich op juridisch gladder ijs. Dr. Karen Geertsema, deskundige op het gebied van nationaal en Europees migratierecht, legt uit waar de knelpunten zitten.

Wilders: "Opt-out migratiebeleid is soort van mini-nexit"

Brusselse Nieuwe volgt de Algemene Politieke Beschouwingen voor jou door een Europese bril. Het plan voor een opt-out op Europees migratiebeleid zorgde voor heel wat ophef. Frans Timmermans verweet het kabinet dan weer een gebrek aan Europese visie. “Wie iets uit Europa wil halen, moet ook iets kunnen brengen.”