De Europese Ombudsvrouw Emily O’Reilly, die binnenkort mogelijk gaat worden vervangen door de Nederlander Reinier van Zutphen, opent nog net voor het einde van haar termijn een nieuw onderzoek. Ze bevraagt de Europese Commissie over het feit of maatregelen die eerder dit jaar werden genomen, het versoepelen van regels voor de boeren, wel genomen hadden mogen worden. Het beeld van een ondoorzichtig bureaucratisch geheel blijft hardnekkig aan de Europese Unie kleven. Volgens O’Reilly is dat allesbehalve onterecht.
“Transparantie is over het algemeen een groot probleem”, stelt ze in een interview met Euronews. Het is de functie van de Ombudsvrouw om klachten over wanbeheer van EU-instellingen te onderzoeken. Een kwart van de klachten gaan volgens haar over transparantie en het gebrek aan toegang tot documenten van de Europese Commissie. De omgang met de Commissie verloopt volgens haar over het algemeen goed, “maar hier krijgen we de meeste tegenwerking”.
Trekkers in Brussel
Binnen de Europese Unie is er een gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) afgesproken. Maar begin dit jaar trokken boeren uit protest naar de Europese hoofdstad. Ze waren het oneens met de Europese regels. Na deze druk versoepelde de Commissie de regels. Het gaat hierbij onder meer om de regeling waarbij akkerbouwers niet langer vier procent van hun grond braak hoefden te leggen. Er zou voor boeren te veel bureaucratische rompslomp bij komen kijken.
De Ombudsvrouw wil van de Commissie weten of ze bij deze keuze wel naar meer groepen dan alleen de landbouwsector heeft geluisterd. Het is volgens O’Reilly namelijk de plicht van de Commissie om ook naar het maatschappelijk middenveld te luisteren. Ook loopt de openbaring van documenten vaak vertraging op, wanneer het zaken betreft die de Commissie als politiek gevoelig beschouwt. Soms duurt openbaring zelfs langer dan wettelijk is toegestaan. En dat is niet juist, stelt O’Reilly, want burgers hebben het recht om mee te doen. “En je kunt nergens aan deelnemen als je niet weet wat er in de eerste plaats gebeurt.”
Het onderzoek
Nu het onderzoek is gestart, heeft de Commissie tot 16 december om op de vragen te reageren. De uitkomsten van het onderzoek moeten leiden tot een conclusie. Die luidt ofwel dat het proces goed is doorlopen, of de Ombudsvrouw (of tegen die tijd ‘Ombudsman’, mogelijk is O’Reilly dan al vervangen) moet concluderen dat er aanbevelingen nodig zijn voor de toekomst. Of de nieuwe Commissie daar vervolgens wat mee doet, daar heeft de Ombudsvrouw geen controle over. Echte tanden heeft deze waakhond namelijk niet.
EU komt wel vaker niet goed uit de transparante verf
Er is vaker sprake van verdenking van wanbestuur binnen de EU-instellingen. Gisteren nog begon er een rechtszaak tegen de Franse politieke partij van Marine Le Pen, haar partij Rassemblement National en nog enkele medewerkers. De rechtszaak moet uitwijzen of deze club inderdaad fondsen van het Europees Parlement heeft verduisterd om contracten voor parlementaire assistenten aan personen te geven die met partijactiviteiten bezig waren in plaats van met EU-zaken. Dat is namelijk in strijd met de EU-regels.
Momenteel loopt er ook een rechtszaak tegen de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen zelf. Nog altijd ontbreekt het aan transparantie over de deal voor 1,1 miljard vaccins. Die deal sloot zij tijdens de coronacrisis via sms met de topman van Pfizer, Albert Bourla. Onder andere de Ombudsvrouw heeft toentertijd ook kritiek geuit op het gebrek aan transparantie vanuit de Commissie, wat nergens toe leidde. Uiteindelijk is het de New York Times geweest die de Commissie voor de rechter sleepte.
Hoe is het met de rechtsstaat & mensenrechten in landen van de Europese Unie en daarbuiten en wat zegt het Europese Hof? Met onze tweewekelijkse nieuwsbrief blijf je op de hoogte. Abonneer je hier.
