Het geroezemoes voor aanvang van de negende editie van Hard Talk Europa was nauwelijks verstomd of de vonken spatten al van het debat af. Tijdens het introductierondje over de hoogtepunten van het jaar vlogen Europarlementariërs Lara Wolters (GroenLinks-PvdA) en Marieke Ehlers (PVV) elkaar direct naar de keel. Ehlers, die het doorbreken van het cordon sanitaire van haar fractie in het Europees Parlement als hoogtepunt koos, clashte dan ook flink met Wolters die dit juist een absoluut dieptepunt zag.
Pieter de Gooijer, voormalig EU-ambassadeur namens Nederland, koos de kant van Ehlers. Hij keurt stelselmatige uitsluiting bij voorbaat af: “Als diplomaat moet je ook onderhandelen met mensen die je verafschuwt.”
Daar was Wolters het absoluut niet mee eens. Zij twijfelde zelfs of ze de uitnodiging van Hard Talk moest afslaan omdat ze de PVV, die de democratie “op heel veel manieren afbreekt”, niet wil normaliseren. “Europa heeft haar lessen getrokken uit de Tweede Wereldoorlog en moet waakzaam zijn niet met kleine stapjes af te glijden naar fascistisch gedachtegoed”, zei ze. Daarmee stootte ze tegen het zere been van Ehlers. Sindsdien vlogen de verwijten over en weer, en zag De Gooijer zich gevangen tussen de bekvechtende Europarlementariërs.
Weinig trots
Opvallend was het moment dat De Gooijer uitkoos als dieptepunt van het afgelopen jaar. Namelijk: het fotomoment na de handelsdeal over importheffingen tussen de EU en Amerika. De Europeanen poseerden met een opgestoken duim, terwijl hij het akkoord voor Europa als een “schaamteloze” vernedering zag. “Europa is gezwicht voor chantage van Trump om zijn Make America Great Again-achterban te plezieren.”
Voor Wolters heeft Europa momenteel weinig om trots op te zijn, want het goede dat is bereikt – de mogelijkheid voor Europarlementariërs om te stemmen tijdens hun zwangerschapsverlof – valt volgens haar in het niet bij de grote problemen in de wereld, zoals klimaatverandering en de afbraak van de rechtsstaat. Voor dat laatste wijst ze naar de PVV. “Het sloopwerk is begonnen. Sinds het cordon sanitaire is verbroken wordt er gescoord met anti-duurzaamheidspolitiek.” Ehlers reageerde met licht cynisme: “Vervelend voor mevrouw Wolters dat haar anti-wegkijkwet is teruggedraaid terwijl ze daar lang aan heeft gewerkt.”
Op de valreep passeerde het EU-migratiepact nog de revue, voor Ehlers niets meer dan een “papieren werkelijkheid”. “Nederland kan nog steeds geen asielzoekers terugsturen naar de Europese landen waar ze vandaan komen.” De Gooijer betreurde haar gemopper omdat het pact de beste oplossing voorhanden is. “We hebben er allemaal baat bij dat het pact gaat werken, en ik geloof dat dat kan.” Volgens Wolters moeten we ons niet vergissen in de PVV, die allesbehalve oplossingsgericht is als het gaat om migratie. “Als de asielcrisis morgen wordt opgelost, zou ik niet weten waar jullie nog politiek op moeten voeren”. Er werd voor het eerst die avond gelachen in de zaal.
Corruptieschandaal
Toen “de boksers weer de ring in gingen” na een korte pauze was de boel duidelijk bedaard. Aanvankelijk leek het gesprek nog te ontsporen toen Ehlers werd gevraagd naar Federica Mogherini, de voormalig EU-buitenlandchef die op verdenking van corruptie is aangehouden. Ehlers ontweek de vraag en betrok in plaats daarvan Europarlementariër Dirk Gotink (NSC) en voormalig Europarlementariërs Frans Timmermans (PVDA) bij het gesprek. Gotink onderzoekt momenteel de financiering van ngo’s, waaronder milieuorganisaties, door de vorige Europese Commissie waar Timmermans deel van uit maakte. Volgens Ehlers een “corruptieschandaal dat ook in de EU onderzocht moet worden”. Daarop klonken afkeurende geluiden uit de zaal.
Nadat De Gooijer vertelde “vreselijk geschrokken” te zijn van de kwestie, vooral omdat een van zijn goede vrienden betrokken is en wordt vastgehouden, heerste redelijkheid het gesprek.
Steun aan Oekraïne
De Gooijer kon verolgens in alle rust uitleggen waarom hij niet verwachtte dat Belgisch premier Bart de Wever zich tijdens de EU-top in december wel laat overhalen om de Russische miljarden vrij te geven. “De andere lidstaten willen de risico’s niet met België delen, en dus zijn de Belgen straks in hun eentje de sjaak en dat willen ze niet.”
De vraag of er dan geen andere manieren zijn om het geld voor Oekraïne bij elkaar te sprokkelen, leverde uiteenlopende meningen op. Ehlers gaf aan dat de PVV “absoluut geen voorstander” is van gezamenlijke EU-leningen, wat voor Wolters dan weer wel een mogelijkheid is: “Wat moet dat moet, het gaat om de veiligheid van Europa.” De Gooijer beaamde dat er snel geld moet komen, “anders staan de Russen straks aan onze grens” maar vroeg zich af hoe ingewikkeld dat nou echt is. “Voor het Coronaherstelfonds konden we de miljarden toch ook overal vandaan halen?”
Tot slot een “trillion dollar question” uit het publiek: Hoe moet de Europese Unie zich verhouden tot mondiale grootmachten als de oorlog in Oekraïne voorbij is? De Gooijer: “Tja, vooral het organiseren van onze veiligheid met Rusland in de buurt is een heet hangijzer, en dat wordt door deze oorlog niet makkelijker. Daarnaast moet je Amerika betrokken houden, want de Trans-Atlantische veiligheidsrelatie is heel belangrijk voor Europa. Maar ik geef toe: het enthousiasme aan de Amerikaanse kant is op dit moment behoorlijk laag.”
