Eind augustus werd Duitsland opgeschrikt door een terreuraanslag op een lokaal festival in Solingen. Drie mensen verloren het leven en meer dan het dubbele aantal raakte gewond. Een maand eerder verloor een Duitse politieagent het leven tijdens een anti-islamdemonstratie in Mannheim. Als reactie voert Duitsland sinds maandag sporadisch grenscontroles uit om illegale migranten bij de grens al in de kraag te vatten. Diezelfde avond ging het Europees Parlement erover in debat, met een opmerkelijk grote deelname uit Nederlandse hoek.
Meer dan het migratiepact
“We moeten zo snel mogelijk grip krijgen op migratie”, betoogt CDA-Europarlementariër Jeroen Lenaers. Het migratiepact is een historische stap, volgens Lenaers, maar voor die volledig in werking treedt, zijn we twee jaar verder. De gevolgen van het uitblijven van de uitvoering zijn nu al te zien, stelt hij. “Landen trekken zich terug achter hun grenzen. En daar komt de EU niet verder mee.”
Lenaers pleit voor extra stappen. Zo ziet hij graag meer afspraken zoals de EU onlangs met Tunesië maakte. In ruil voor financiële steun houdt Tunesië vluchtelingen die via het land naar Europa trekken, tegen. Tot grote woede van de linkerkant van het Europees Parlement. Kort na de afspraken bleken vluchtelingen zonder water en voedsel de woestijn ingestuurd te zijn door de Tunesische autoriteiten. Toch verwijt Lenaers de Europese Groenen-fractie (met daarin GroenLinks en Volt) hun verzet tegen dit soort deals. “We zien de resultaten al”, zegt hij over de Tunesiëdeal.
Wie is verantwoordelijk?
Marieke Ehlers (PVV) neemt in haar maidenspeech sterkere woorden in de mond. Haar man en kinderen zaten uren vast in een voetbalstadion nadat een uitgeprocedeerde Tunesische vluchteling twee Zweedse voetbalsupporters had doodgeschoten. Ze noemt de terreuraanslagen het gevolg van de “opendeurpolitiek” van Angela Merkel en de rest van Europa zo’n 9 jaar geleden.
Ze vroeg Eurocommissaris van Binnenlandse Zaken Ylva Johansson of de Europese Commissie haar verantwoordelijkheid neemt voor de terreuraanslagen door het lakse migratiebeleid. Johansson gaf geen antwoord op haar vraag.
Radicaal-rechtse retoriek
Maar niet iedereen ziet migratie als directe oorzaak van de recente terreuraanslagen. Volt-Europarlementariër Anna Strolenberg vertelt haar collega’s de woede over Solingen te begrijpen. Maar ze waarschuwt voor de angst en migratieretoriek van radicaal-rechts. “Wij bepalen hoe we reageren”, zegt ze. En daarbij moet het Europees Parlement oppassen dat het niet het slachtoffer wordt van populistische narratieven.
Raquel Garcia Hermida – Van der Walle (D66) geeft een soortgelijk betoog. “In dit debat wordt de suggestie gewekt dat minder migratie de weg is naar minder terreur”, stelt Garcia Hermida. Ze vraagt de Eurocommissaris of ze de mening van de rechterkant van het Europees Parlement deelt. Verrassing: Johansson laat haar mening in het midden. Garcia Hermida ziet andere oplossingen. Zo zouden Europese politiediensten beter samen kunnen werken via Europol. Dat is een Europese instantie die politiediensten ondersteunt bij grensoverschrijdende onderzoeken. Daar moet meer geld naartoe, vindt Garcia Hermida, dan de EU-landen nu ingecalculeerd hebben.
Schengen
En wanneer landen interne Europese grenzen sluiten, duurt het niet lang voor het woord ‘Schengen’ valt. Volgens het Schengenverdrag mogen Europese burgers, diensten en goederen vrij reizen door Europa. En dat verdrag komt in het gedrang, stelt GroenLinks-Europarlementariër Tineke Srik. Europa moet uitkijken voor de cynische, gevaarlijke retoriek van radicaal-rechts, vindt ze. Want grenscontroles, zoals die van Duitsland, zijn daar het gevolg van. Strik vraagt de Europese Commissie de Duitse grenscontroles goed onder de loep te nemen en te beoordelen of die volgens de Europese regels wel uitgevoerd mogen worden.
Ter context: EU-landen mogen in principe tijdelijk extra grenscontroles uitvoeren als de veiligheid in het gedrang komt. Nederland deed dat bijvoorbeeld in 2014 tijdens een belangrijke top in Den Haag en ook in Oost-Europa zijn onlangs delen van de interne grenzen afgesloten uit angst voor terroristen en Russische spionnen. Sinds 2006 hebben verschillende EU-landen al meer dan 400 keer gebruik gemaakt van de regeling. Maar zomaar de grenzen controleren mag niet. Een land, zoals Nederland in 2014, stuurt altijd een brief naar de Europese Commissie. De Commissie bepaalt dan of de grenscontroles terecht zijn. Is dat niet zo, dan moeten de grenzen weer open. Woordvoerders van de Europese Commissie konden vorige week geen moment bedenken waarop een aanvraag tot grenscontroles afgekeurd werd.
