Het is vandaag exact 15 jaar geleden dat de historische Canon van Nederland werd gepubliceerd. Tijd om nog eens te kijken naar het op-één-na-laatste venster dat daarin werd opgenomen: ‘Nederlanders en Europeanen’. Europa staat op plek 49 van de historische canon, het 50e venster werd het ‘Oranjegevoel’.

De Canon van Nederland bestaat sinds 2006 en wordt samengesteld in opdracht van de minister van OCW. In de canon worden onderwerpen van de Nederlandse geschiedenis en cultuur besproken die iedereen zou moeten weten; van de hunebedden tot Europa.

In 2019 gaf minister Van Engelshoven de opdracht om een vernieuwde versie te maken. Ze wilde dat er meer aandacht zou komen voor de “schaduwkanten van de Nederlandse geschiedenis”.

Kritische noot

In het thema Europa gaat het over samenwerken voor een vreedzaam Europa en het ontstaan van de Europese Unie. In de vernieuwde canon van Nederland is aan het thema een kritische noot toegevoegd. Onder het kopje kritiek wordt gesproken over de irritatie die de bemoeienis vanuit ‘Brussel’ regelmatig opwekt.

“Als we het bijvoorbeeld over Europa hebben, gaat het niet alleen over de kansen die dat Nederland heeft geboden, maar ook dat er tegen een Europese grondwet is gestemd en veel irritatie over Brussel bestaat”, zei James Kennedy, commissievoorzitter van de hernieuwde canon van Nederland, tegen NOS toen de nieuwe versie gepubliceerd werd.

Na 2006 is er ook veel gebeurd in de Europese Unie dat aan de vernieuwde canon is toegevoegd, zoals de eurocrisis die het vertrouwen in de Europese Unie onder druk zette, de vluchtelingencrisis, maar ook de Britten die met Brexit uit de Unie stapten.

Het thema Europa wordt afgesloten met dat de EU als belangrijk, zelfs onmisbaar, wordt ervaren. “Maar over de manier waarop de Europese samenwerking in de toekomst het beste vorm kan krijgen, lopen de meningen sterk uiteen.”

Nederland als gidsland

Onze Vlaamse buren zijn momenteel bezig met eenzelfde canon en gebruiken Nederland als gidsland. In Vlaanderen is veel controverse over het lopende project, wat ook het geval was bij de publicatie van de Nederlandse canon in 2006. Na publicatie van de eerste canon ontstond er een maatschappelijk debat over de geschiedenis van Nederland.

Verschillende historici in Vlaanderen distantiëren zich bij voorbaat al van de canon. Ze vrezen dat het een eenzijdige Vlaams-nationalistische blik krijgt, in plaats van aandacht voor de schaduwkanten van de geschiedenis, zoals in Nederland bij de hernieuwde versie het geval was.