Het lijkt een beetje op de generaals, die alles weten van de strategie tijdens de vorige oorlog, maar compleet overrompeld zijn als de nieuwe schermutselingen zich niet aan de regels van het vorige conflict houden. In Brussel had niemand er rekening mee gehouden dat Trump de landkaart opnieuw wilde intekenen. Het Panamakanaal dat Trump wederom onder Amerikaans gezag wil plaatsen, had een eerste signaal moeten zijn.
Canada moet onderdeel van de Verenigde Staten worden, dat lijkt de nieuwe president een goed plan. Hij heeft het niet zo op die open grenzen, ook niet met Mexico: “Op 20 januari, als een van mijn vele eerste uitvoerende bevelen, zal ik alle benodigde documenten ondertekenen om Mexico en Canada een tarief van 25% te laten betalen op ALLE producten die de Verenigde Staten binnenkomen en hun belachelijke open grenzen. Dit tarief blijft van kracht totdat drugs en alle illegale vreemdelingen deze invasie van ons land stoppen!”
Waar is de handel?
Achter elk plan, elke opmerking zit wel een economisch belang. De geopolitiek staat in dienst van de economie; de Amerikaanse economie dat wel; de handel is niet helemaal weg. Bij het Panamakanaal ligt het voor de hand, controle over de scheepvaartroutes en voorkomen dat anderen weten welke schepen er door het kanaal varen. “We hebben het kanaal niet aan Panama gegeven, zodat China het kan controleren”, zei hij deze week. Hij heeft Canada nodig voor de noordelijke vaarroute, wanneer het warmer wordt, is die Noordelijke route langer bevaarbaar. En voor Groenland geldt hetzelfde; bovendien is het land rijk aan bijzondere metalen, die eveneens door de opwarming van de aarde, makkelijker winbaar worden.
Wat doet de EU?
De Europese Unie heeft het moeilijk om een antwoord te vinden op de dadendrang van Trump. De regeringsleiders hebben in december afgesproken om er niet meteen in te vliegen. De nieuwe voorzitter Costa moest een laag profiel kiezen. Enerzijds om de nieuwe president niet voor het hoofd te stoten, anderzijds om andere leiders (zoals Meloni en Orbán) de gelegenheid te geven om zich te profileren.
En de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen hoopt nog voor de inauguratie van de president op een gesprek. Maar haar woordvoerders weigeren commentaar te geven op de plannen van Trump. “Er zijn veel bedreigingen geweest die niet zijn uitgekomen”, is het enige wat ze kwijt willen. Een gesprek wordt trouwens lastig, omdat Von der Leyen geveld is door een forse griep waardoor ze gedwongen het bed moet houden.
Waar moeten we op letten?
Elke dag alert zijn, is voor elke leider en volger het beste advies. De komende maanden zullen we, zeker in Nederland, heel veel horen over het percentage dat landen moeten ophoesten voor militaire uitgaven. Nu is dat twee procent, maar Trump wil vijf procent en ook landen als Polen (nu voorzitter van de EU) wil dat het omhoog gaat. Verder gaat de geopolitiek door. Voor Europa is het van belang dat de Tsaar (Poetin), de Keizer (Xi), de Sultan (Erdoghan) en de president (Trump) de wereld niet zonder de Europese Unie verdelen. Dus dat Rusland een deel van Oekraïne krijgt, China Taiwan, Turkije z’n gang kan gaan in de regio en Amerika Groenland, het Panamakanaal en in ieder geval de vaarroute in het noorden van Canada.
En niet te vergeten de nieuwe BF (Best Friend) in het Witte Huis, de miljardair Elon Musk. De ondernemer bemoeit zich momenteel overal mee. Politiek steunt hij elke Europese rechts-nationalistische beweging en economisch wil hij zaken doen met onder andere Italië over gegevens die z’n satellieten verzamelen. Hij tart Europa al meteen door de factcheckers op het voormalige Twitter (nu X) overbodig te verklaren. En hij interviewde de Duitse AfD politica Alice Weidel live op X. De beelden worden in Brussel nog steeds bestudeerd. De politieke vraag is of het buitenlandse inmenging is. Dat mag formeel niet volgens de digitale regels van de EU. Pas daarna komt het antwoord op de vraag en wat doen we er als Europa aan?