Demissionair minister van Economische Zaken Vincent Karremans verdedigde in de Tweede Kamer zijn besluit om eind september in te grijpen bij chipproducent Nexperia, zonder vooraf de Europese Commissie of andere EU-landen te informeren. Volgens hem kon Nederland niet anders handelen.
Volgens Karremans was er “een acute dreiging voor de leveringszekerheid van Europa” omdat cruciale chipproductie en kennis “binnen afzienbare tijd” naar China zouden verdwijnen. Hij benadrukte dat de interventie niet lichtzinnig was: “Je krijgt signalen, je onderzoekt die en je wint informatie in om een compleet beeld te krijgen van wat er aan de hand is.”
Vraagtekens
Volt, initiatiefnemer van het debat, plaatste daar grote vraagtekens bij. Kamerlid Laurens Dassen stelde dat het ingrijpen heeft “laten zien dat onze afhankelijkheid van China vele malen groter is dan China’s afhankelijkheid van ons”.
Door de ingreep van Karremans stopte China de export van chips naar Europa en dus naar Nederland, wat leidde tot grote problemen bij de Duitse auto-industrie. En juist dát illustreert volgens Volt waarom Nederland niet op eigen houtje zou moeten handelen. Dassen vindt dat “Nederland niet in zijn eentje het tweede land ter wereld kan aanpakken”.
Kritiek
Ook andere partijen waren kritisch op de gekozen route. Volgens GroenLinks-PvdA-Kamerlid Tom van der Lee onderbouwt Karremans onvoldoende dat de ingreep noodzakelijk was. Volgens Van der Lee had Karremans eerst het juridische traject van de Ondernemingskamer kunnen afwachten. Deze had immers de mogelijkheid bestuurders te schorsen en zo de situatie te stabiliseren, waardoor de uitzonderlijke ingreep van de minister niet nodig was geweest.
Ook vroegen partijen zich af waarom de minister nu pas ingreep en niet al veel eerder. PVV-Kamerlid Alexander Kops: “Al sinds 2019 was bekend dat het allemaal niet zo lekker zou gaan lopen. Had de minister niet al eerder iets kunnen doen, op welke manier dan ook, waardoor ingrijpen vandaag de dag door middel van een bevel niet nodig was geweest?” Karremans reageerde dat destijds “de juridische instrumenten daarvoor niet bestonden” en dat pas later duidelijk werd hoe snel de Europese productiecapaciteit dreigde te verdwijnen.
Les
De minister erkende intussen wel communicatieve fouten. In de Britse krant The Guardian werd Karremans geciteerd dat hij het “allemaal opnieuw zou doen”. Karremans erkende dat zijn publieke optreden “ongelukkig had uitgepakt” en dat hij “dingen anders had kunnen aanpakken”. Maar aan de noodzaak van het besluit twijfelde hij niet. Zonder interventie zou Europa “de laatste productiecapaciteit van dit soort chips” zijn kwijtgeraakt.
Ook trekt Karremans een les uit de reactie van China. “Er is een inschatting gemaakt over wat de mogelijke tegenreacties zouden kunnen zijn; dit was niet de meest waarschijnlijke tegenreactie vanuit China.” Voortaan moet Nederland rekening houden met “zaken die minder waarschijnlijk zijn”. Toch bleef hij bij zijn standpunt dat er door de grote tijdsdruk geen ruimte was voor Europese afstemming voor de ingreep.
Tijdlijn ingreep Nexperia
18 sept – Eerste signalen van mogelijke verplaatsing van kennis, technologie en productie naar China.
25 sept – Na overleg met Schoof en betrokken ministers besluit Karremans in te grijpen.
30 sept – Staat neemt controle over Nexperia op basis van de Wet beschikbaarheid goederen en informeert EU-landen, VS en China.
2 okt – Ondernemingskamer schorst de Chinese CEO van Nexperia.
4 okt – China kondigt aan chips niet langer aan Nexperia te leveren.
6–7 okt – Ondernemingskamer legt aanvullende maatregelen op; vanaf dan intensief overleg met EU-partners.
1 nov – China zegt levering weer op te starten na diplomatiek overleg met VS.
19 nov – Nederlandse delegatie reist naar China voor vervolgoverleg; gesprekken lopen sindsdien door op EU-niveau.
3 dec – Karremans zegt zijn geplande reis naar China omdat er geen ministers zijn om hem te ontvangen.
