Rotterdam krijgt gehoor in Brussel. De Europese Commissie presenteert een actieplan tegen drugssmokkel, iets waar burgemeester Carola Schouten eerder in Brussel op aandrong. Ze is dan ook tevreden met de nieuwe plannen. “Het is goed dat Brussel de lat hoger heeft gelegd. Preventie begint bij samenwerking met andere steden, en het afsluiten van de zee als toegang voor criminelen is precies wat onze haven nodig heeft.”
De havenstad luidde vorige maand de noodklok. Schouten trok samen met haar collega’s uit Antwerpen en Hamburg naar Brussel om meer steun te vragen van de Europese Unie. De drie burgemeesters riepen op tot betere beveiliging, snellere informatie-uitwisseling en gezamenlijke handhaving in de strijd tegen georganiseerde drugshandel. Volgens Schouten voelt Rotterdam de gevolgen van die criminaliteit “dagelijks”.
Nieuwe Europese aanpak
Die oproep kreeg gehoor: de Commissie presenteerde een breed actieplan tegen drugssmokkel. De focus ligt op het versterken van bestaande Europese instanties en betere samenwerking met landen waar de drugs vandaan komen. Zo worden de operaties van het Maritieme Analyse- en Operatiecentrum (MAOC) uitgebreid, en krijgt de Europese grenswacht Frontex de beschikking over drones en satellieten om smokkelroutes op zee in kaart te brengen. Europol moet zorgen voor nauwere samenwerking met herkomstlanden van drugs, om de handel vroegtijdig te stoppen.
Daarnaast ontwikkelt het Europees Drugsagentschap (EUDA) een ‘drug-alertheidsysteem’ om drugsbestanddelen eerder te onderscheppen. Er komt een Europese databank om nieuwe middelen op de markt in de gaten te houden. Ook online rekrutering van jongeren wordt aangepakt. Tot slot wordt de Europese Havenalliantie versterkt, waarin havens, douane en vervoerbedrijven samenwerken om smokkel via zee – goed voor 70 procent van alle onderschepte drugs – tegen te gaan.
Recordhoeveelheid
Dat is hard nodig, want de drugsproblematiek in Europa blijft groeien. In 2023 werd 419.000 kilo cocaïne onderschept – een record, voor het zevende jaar op rij. Volgens Eurocommissaris voor Begroting en Administratie Magnus Brunner sterven jaarlijks 7.500 Europeanen door illegale drugs. “En dat zijn er 7.500 te veel.”
Ook Nederland speelt een grote rol in het Europese cocaïnenetwerk. Samen met Spanje en België onderschept onze douane de meeste drugs. Tegelijk is Nederland zelf ook een grote afnemer: Amsterdam staat in de top drie van Europese cocaïnesteden, volgens onderzoek van het Europees Drugs Agentschap (EUDA). Vijf procent van de Nederlanders tussen 15 en 35 jaar gebruikt jaarlijks cocaïne, blijkt uit cijfers van het Trimbos-instituut. Zo’n 15.000 mensen worden behandeld voor verslaving. Dat aantal blijft de laatste jaren stabiel.
Naast gezondheidsproblemen gaat achter drugshandel ook een uitgebreid crimineel circuit schuil. “Schietpartijen, explosies en brandgevaarlijke drugslabs in woonwijken, jongeren die criminele klussen moeten opknappen en drugsafval in natuurgebieden” zijn maar enkele van de problemen van drugscriminaliteit, zoals beschreven in een brief aan de Tweede Kamer in 2023. In dat jaar vonden er drie liquidaties plaats en liepen er 515 strafrechtelijke onderzoeken naar cocaïnehandel.
Vuist maken
Brunner is optimistisch en hoopt eindelijk een vuist te kunnen maken tegen de georganiseerde misdaad: “We zijn al te veel mensen verloren door misdaad, verslaving en geweld. Het is tijd om het tij te keren.”
